ارزیابی تاثیر ساختار کالبدی بر الگوی جریان باد در محیط شهری نمونه موردی: محله سیاه پوشان و گذر شاهی در محله قلعه دزفول

سابقه و هدف: شهرهای امروز به دلیل گستردگی بیش از حد با مشکلاتی مانند گرمای ناشی از تراکم شهری که باعث ایجاد جزیره های گرمایی و نیز مسئله های محیط زیستی می شود، رو به رو هستند که در بعضی از نقاط زندگی را با مشکل مواجه می کند. جریان باد در محیط شهری عامل مهم و تاثیرگذار روی تبادل گرما، رطوبت، انتقال ذرات و نیز تهویه محیط شهری است. .بررسی ها نشان می دهد عامل های کالبدی چون تغییر محصوریت، تغییر ارتفاع ساختمان ها و جهت گیری متفاوت گذرها در بافت شهری برروی سرعت و جهت جریان باد تاثیرگذار است. هدف از این مقاله تحلیل داده های اقلیمی مربوط به جریان باد در دو محدوده ی شهری دزفول و بررسی تاثیر محصوریت معابر بر جریان باد است. مواد و روش ها: جهت انجام مطالعات، دو محدوده ی سیاه پوشان و گذر شاهی به دلیل وجود عامل های کالبدی مشابه و متفاوت نسبت به یکدیگر جهت تحلیل شرایط فیزیکی از طریق مقایسه داده های اقلیمی در محدوده ی بافت تاریخی دزفول انتخاب گردیدند. جهت انجام این پژوهش داده های شدت جریان باد و دمای محیط هر دو محدوده در پنج بازه زمانی 119 صبح، 111 قبل از ظهر، 42ظهر، 64 بعد از ظهر و 86 عصر و در دو فصل زمستان و تابستان برداشت شده اند. سپس محصوریت نقاط برداشت شده محاسبه گردید و با استفاده از تحلیل رگرسیون خطی رابطه ی بین محصوریت و سرعت جریان باد بدست آمد. نتایج و بحث: نتایج به دست آمده نشان داد که سرعت جریان باد در گذرهایی با جهت گیری جنوب غربی _شمال شرقی به نسب دیگر جهت گیری ها بیشتر است. همچنین بررسی ها نشان می دهد که می توان با افزایش میزان مشخص محصوریت میزان سرعت جریان باد را به اندازه ی مشخصی افزایش داد که در گذر شاهی نتایج به دست آمده از نمودارهای رگرسیون در فصل زمستان نشان می دهد که محصوریت مقطع ها و سرعت باد دارای رابطه ی مستقیم هستند و با 1.5 تا 3 برابر شدن محصوریت کمینه (0.35)، به سرعت اولیه جریان باد 31تا 121 درصد اضافه می شود. نتایج به دست آمده از نمودارهای رگرسیون خطی در محدوده سیاه پوشان نشان می دهد که با 2 تا 6 برابر کردن محصوریت 1.1تا 1.8 برابر بر سرعت جریان باد اضافه می شود. همچنین در فصل تابستان نتایج به دست آمده از نمودارهای رگرسیون خطی در گذر شاهی نشان می دهد که محصوریت گذرها و سرعت جریان باد دارای رابطه ی مستقیم هستند و با 1.5 تا 3 برابر شدن حداقل محصوریت (0.35)، 10 تا 40 درصد به سرعت اولیه جریان باد اضافه می شود. در محدوده سیاه پوشان نیز محصوریت گذرها و باد دارای رابطه ی مستقیم هستند. همچنین بررسی این رابطه ها نشان  می دهد با افزایش 2 تا 6 برابری محصوریت سرعت جریان باد به ترتیب 1.03 تا 1.20 برابر افزایش پیدا می کند. نتیجه گیری: افزایش سرعت باد باعث می شود تهویه در محیط شهری بهتر صورت بگیرد از طرف دیگر افزایش محصوریت باعث افزایش سرعت جریان باد می گردد. ساختمان های یکدست و نیز محصوریت منظم به گونه ای که دارای کمترین تغییرات باشد باعث می شود سرعت جریان باد افزایش پیدا کند و همچنین دچار تلاطم و اشقتگی کمتری گردد. بنابراین می توان با افزابش محصوریت و نیز ساخت ساختمان های منظم و یکدست در نهایت باعث تهویه بهتر محیط شهری شد.