ارزیابی اثرهای احداث کارخانه تولید مس کاتد به روش کوره فلش در مجتمع مس سونگون

سابقه و هدف: به ‌منظورکاهش تاثیر مخاطره های محیط زیستی، انجام ارزیابی های محیط زیستی برای تاسیس کارخانه‌های فرآوری و تولید فلزها یک ضرورت قانونی محیط زیستی است. هدف این پژوهش ارزیابی اثرهای محیط زیستی کارخانه مس کاتد سونگون به روش کوره فلش است تا میزان سازگاری آن با محیط زیست بررسی و معرفی گردد.  بخش عمرانی این کارخانه در شمال استان آذربایجان شرقی و در مجاورت معدن مس سونگون در حال ساخت است. قرار گرفتن محل اجرای پروژه در مجاورت منطقه حفاظت شده ارسباران اهمیت آن را از نظر تاثیر بر محیط زیست اطراف دوچندان کرده است. مواد و روش ها: در این مطالعه در گام نخست با توجه به وضعیت پروژه، داده ها و اطلاعاتی در زمینه ارزیابی اثرهای محیط زیستی به وسیله ی کارشناسان مربوطه جمع آوری و سپس ماتریس لئوپولد ایرانی (اصلاح شده لئوپولد) بعنوان روش ارزیابی انتخاب گردید. در گام بعدی، فعالیت‌ها در مرحله تاسیس و بهره‌برداری و پارامترهای محیط زیستی در هریک از محیط‌های فیزیکی، زیست شناختی و اجتماعی اقتصادی و فرهنگی پروژه تعیین شد. سپس فعالیت های پروژه و پارامترهای محیط زیستی به ترتیب در ستون و ردیف های این ماتریس قرار داده شد.  این ماتریس دارای سلول هایی است که دو مقدار دامنه و بزرگی را در خود جای داده اند. مقدار عددی دامنه 15 و مقدار عددی بزرگی 5+ تا 5 است. با حاصل ضرب دو عدد دامنه و بزرگی امتیاز نهایی برای هر سلول به دست می آید که این امتیاز می تواند مثبت یا منفی باشد. با میانگین گیری امتیازها برای هر ردیف و ستون ماتریس ها امتیازهایی به دست می آید که بر اساس  آن ها نتیجه گیری برای ماتریس صورت می گیرد. نتایج و بحث: برای تصمیم گیری در مورد این ماتریس پنج حالت وجود دارد که  این حالت ها عبارت اند از تایید یا رد پروژه، تایید فقط با گزینه های اصلاحی یا تایید فقط با گزینه های به سازی و حالت آخر تایید با هر دو گزینه. نتایج ارزیابی ها نشان داد که در حالت اصلی (بدون هیچ گونه اصلاح محیط زیستی)، میانگین رده‌ بندی تاثیر محیط زیستی در کمتر از 50 درصد موردها هم در ردیف‌ها و هم در ستون‌ها کمتر از (3.1) بوده و در دو حالت اصلاح نسبی و کامل محیط زیستی میانگین رده‌بندی فقط در 50 درصد موردها و فقط در ردیف‌ها کمتر از (3.1) به دست آمد. در حالت اصلی پروژه در رده ارائه طرح‌های به سازی و گزینه‌های اصلاحی قرار گرفت که نشان دهنده نبود امکان اجرای پروژه مس کاتد بدون کنترل اثرهای محیط زیستی است. در گام بعدی امکان تائید پروژه در دو حالت اصلاح نسبی و اصلاح کامل پارامترهای محیط زیستی، به طور مجدد بررسی گردید ولی نتایج محاسبه ها مجدد و با درنظرگرفتن اقدام های نسبی برای کنترل تاثیرات محیط زیستی، آلاینده هایی که منجر به تولید گاز، باطله ها و پساب های مضر و خطرناک می شوند، امتیازهای منفی شان تعدیل نشده و همچنان باقی می ماند. نتیجه گیری: ارزیابی محیط زیستی تاسیس کارخانه فرآوری مس کاتد به روش کوره فلش به خاطر حجم وسیع آلودگی هایی که در این روش وجود دارد حتی پس از انجام دو مرتبه اصلاح های محیط زیستی (نسبی و کامل) رد شد. بنابراین پیشنهاد می شود مسئولان مربوطه امکان استفاده از سایر روش های تولید مس کاتد نظیر روش های هیدرومتالوروژی و روشی که اخیرا معرفی شده است (sks) را نیزمورد ارزیابی قرار دهند.