ارزیابی هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای در رسوب های سطحی سواحل منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، (بندر عسلویه)

سابقه و هدف: فعالیت‌‌های اکتشافی استخراجی و پالایشگاهی در طول سالیان اخیر زیان های زیادی به محیط‌ زیست خلیج‌فارس وارد کرده است. در تحقیق حاضر منطقه‌ی ویژه‌ی اقتصادی انرژی پارس در بخش شمالی خلیج‌فارس که محل تجمع انبوه تاسیسات استخراج، پالایش، فرآوری و صادرات نفت و گاز است مورد بررسی قرار گرفته است. همه‌ساله میزان های متنابهی از انواع آلاینده‌های نفتی به ساحل های خلیج فارس در این محدوده سرازیر می‌شود. هدف از این تحقیق، تعیین پراکنش و منبع دسته‌ای از آلاینده‌های نفتی خطرناک، تحت عنوان هیدروکربن‌های آروماتیک چند حلقه‌ای در محدوده بندر عسلویه است. مواد و روش ها: تعداد 15 نمونه در اسفندماه سال 1394 با استفاده از نمونه‌بردار گرپ ون وین در 5 نیم‌خط به‌صورت عمود بر ساحل در محدوده‌ی فازهای 1 تا 5 منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس برداشت شده است. رسوب ها در فویل‌های آلومینیومی بسته‌بندی و به آزمایشگاه منتقل شد. نمونه‌ها توسط دستگاه فریزدرایر خشک شده و ذرات رسوبی ریزدانه (63µm≥) که به دلیل دارا بودن سطح ویژه بالا، قابلیت بیشتری برای جذب آلاینده ها دارند، با استفاده از روش فیزیکی غربال شدند. در نهایت 16 ترکیب از هیدروکربن‌های آروماتیک چند حلقه‌ای که از نظر آژانس حفاظت محیط‌زیست آمریکا سمی شناخته‌شده‌اند توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی با طیف‌سنج جرمی مورد خوانش قرار گرفت. به این ترتیب میزان حضور این آلاینده ها در منطقه مشخص و پراکنش جغرافیایی این ترکیب ها در سیستم اطلاعات مکانی با استفاده از نرم‌افزار arcgis ترسیم و منبع ترکیب های آروماتیک مشاهده ای نیز به کمک شاخص های توسعه داده شده تعیین گردید. نتایج و بحث: مجموع غلظت‌ 16 ترکیب آروماتیک چند حلقه‌ای مورد تاکید سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا در ایستگاه های مورد بررسی در گستره‌ی 46.6 تا 84.7 نانوگرم بر گرم وزن خشک تعیین شده است. منشا این ترکیب ها به کمک شاخص‌های توسعه داده شده پتروژنیک یا فسیلی تشخیص داده شده است. ریسک ‌محیط زیستی حضور این ترکیب ها در رسوب ها نیز با کمک راهبرد کیفی رسوب های ایالت فلوریدا تعیین و مشخص گردید. به‌جز  naphthalene و acenaphthene، سطح غلظت دیگر هیدروکربن‌های مورد آزمایش پایین‌تر از سطح آثار آستانه‌ای می‌باشد. سطح آستانه‌ای، غلظتی است که پایین‌تر از آن، تاثیرهای بیولوژیکی زیان بار در موجوداتی کف زی به‌ندرت مشاهده می‌شود. نتیجه گیری: مجموع غلظت ترکیب های 16 گانه pahs در سطح منطقه بیانگر آن بوده است که غلظت هیچ یک از ترکیب ها از دامنه پایین تاثیرها تجاوز نکرده بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که احتمال رخداد آثار مضر و زیان بار برای موجودات کف زی در این منطقه و به طبع آن برای دیگر موجودات زنجیره غذایی و انسان در انتهای زنجیره کم است. با توجه به‌شدت بالای رسوب‌گذاری و فرسایش و منشا فسیلی آلاینده های مشاهده شده در سطح منطقه، آلودگی های پیشین شاید زیرلایه های رسوبی مدفون شده اند، به این دلیل ورود پیوسته آلودگی تاکنون نتوانسته سبب آلودگی شدید رسوب های سطحی گردد.