بررسی چرخه حیات (lca) نظام تولید ذرت در شرایط آب ‌و ‌هوایی مغان

سابقه و هدف: چرخه حیات (lca) رویکردی برای ارزیابی اثرات محیط زیستی تولید محصول یا انجام یک فعالیت است که بر اساس دو شاخص میزان مصرف منابع و انتشار انواع آلاینده‌ها به محیط زیست محاسبه می‌شود. بدین منظور، این پژوهش با هدف تعیین اثرات زیست‌محیطی نظام تولید ذرت در شرایط آب‌وهوایی مغان با استفاده از lca انجام شد. مواد و روش‌ها: برای تجزیه‌و‌تحلیل اثرات زیست‌محیطی، از روش iso14014 به ازای یک واحد کارکردی معادل با یک تن دانه استفاده شد. بدین ترتیب، میزان نهاده‌های ورودی (از جمله سوخت‌های فسیلی و کودهای معدنی)، تولید و انتقال نهاده‌های کشاورزی (نظیر تولید کودهای شیمیایی) و عملیات به‌کارگرفته‌شده در مزرعه (شامل شخم و برداشت) به ازای یک واحد کارکردی تعیین شد. در گام اول، ممیزی چرخه حیات (lci)، میزان مصرف نهاده‌ها و انتشار آلاینده‌ها به ازای یک واحد کارکردی تعیین شد. در مرحله بعد، تاثیر چرخه حیات ارزیابی شد و بر اساس شاخص‌های اطلاعات مرحله قبل، در9 گروه تاثیر شامل گرمایش جهانی، اسیدیته، اوتریفیکاسیون، اکوسیستم خشکی و آبی، تغییر کاربری اراضی، تخلیه منابع فسیلی، تخلیه منابع فسفات، تخلیه منابع پتاسیم و تخلیه منابع آبی دسته‌بندی شدند. در نهایت، بعد از نرمال‌سازی و وزن‌دهی داده‌ها، شاخص نهایی برای این گروه‌های تاثیر برآورد شد. نتایج و بحث: برآورد شاخص‌های زیست‌محیطی (ecox) و یا تخلیه محیطی (rdi) برای گروه‌های تاثیر نشان داد که ارزش‌های ecox و rdi برای گروه‌های تاثیر گرمایش جهانی، اسیدیته، اوتریفیکاسیون اکوسیستم خشکی و آبی، تغییر کاربری اراضی، تخلیه منابع فسیلی، تخلیه منابع فسفات، تخلیه منابع پتاسیم و تخلیه منابع آبی به ترتیب برابر با 0/04، 0/29، 0/50، 0/11، 0/03، 2/27، 0/75، 0/03 و 0/56 به دست آمد. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت در میان شاخص‌های زیست‌محیطی بیشترین سهم نظام تولیدی ذرت به ترتیب برای گروه‌های موثر اوتریفیکاسیون اکوسیستم خشکی و اسیدیته و در میان گروه‌های تخلیه منابع، تخلیه منابع فسیلی بیشترین تاثیر سوء زیست‌محیطی را در تولید ذرت در منطقه مغان داشتند. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج و به منظور کاهش اثرات زیست‌محیطی نظام تولید ذرت چنین به نظر می‌رسد که می‌توان از روش‌های مختلف مدیریت نظام زراعی همچون کاربرد نهاده‌های آلی، تناوب، گیاهان تثبیت‌کننده نیتروژن و خاک‌ورزی حداقل بر مبنای بهره‌گیری از اصول کم‌نهاده برای کاهش این اثرات زیست‌محیطی بهره جست.