ارزش‌ گذاری خسارات اقتصادی پدیده گردوغبار بر محیط زیست انسانی (بررسی موردی: اردکان)

سابقه و هدف: یکی از عوامل آلودگی هوا که در سال‌های اخیر گاهی مناطق غرب و جنوب ‌غربی و به تازگی مرکز ایران شاهد آن بوده، پدیده گردوغبار است. گردوغبار یکی از پدیده‌های جوی است که آثار و پیامدهای زیست‌محیطی نامطلوبی بر جای می‌گذارد. توفان‌های گردوغباری اثرات منفی بسیاری بر سلامت، اقتصاد، جامعه و محیط ‌زیست داشته و منجر به خسارت‌های زیادی بر منابع انسانی، بخش‌های بهداشت، صنعت و به‌‌ویژه کشاورزی می‌شود. هدف این تحقیق کمی‌‌سازی خسارات ملموس (بازاری) و ناملموس (غیربازاری) ناشی از پدیده گردوغبار در شهر اردکان است. مواد و روش‌ها: داده‌های مورد نیاز در این پژوهش از طریق آمار و اطلاعات ثبت‌‌شده در ادارات شهر اردکان و همچنین تکمیل 244 پرسش‌نامه انتخاب دو‌گانه دوبعدی در بخش کشاورزی و 509 پرسش‌نامه در بخش‌ آلودگی هوا و فضای سبز شهری با استفاده از اطلاعات 30 پیش‌آزمون و روش میشل و کارسون در سال 1395 به‌ دست آمده است. در این پژوهش خسارات ملموس و ناملموس گردوغبار با بهره‌گیری از روش ارزش‌گذاری مشروط و قیمت بازار ارزش‌گذاری شده است. با استفاده از الگوی لوجیت، عواملی که بر تمایل به پرداخت اثرگذار هستند به ترتیب برای هر بخش با استفاده از shazam نسخه 9 و محاسبات ریاضی با نرم‌افزار maple نسخه 18 برآورد شد. نتایج و بحث: نتایج این پژوهش نشان داد که متغیرهای درآمد و تحصیلات اثر مثبت و معنادار، و متغیرهای سن، تعداد افراد خانوار و جنسیت اثر منفی و معناداری بر تمایل به پرداخت افراد برای حفظ آلودگی هوا و فضای سبز شهری در مقابل گردوغبار دارند. همچنین در بخش کشاورزی متغیرهای سن، تعداد افراد شاغل، تحصیلات و درآمد اثر مثبت و معناداری بر تمایل به پرداخت کشاورزان برای حفظ محصولات کشاورزی در مقابل گردوغبار دارند. ارزش کل خسارات در مقابل پدیده گردوغبار برای جلوگیری از آلودگی هوا ناشی از پدیده گردوغبار 33185478480 ریال، حفظ محصولات کشاورزی 50431570000 ریال و حفظ فضای سبز در مقابل گردوغبار 30736160140 ریال در سال برای شهر اردکان به ‌دست آمد. همچنین خسارات ملموس پدیده گردوغبار در افزایش مصرف آب ناشی از شست‌وشو 2762736640 ریال، اثر منفی گردوغبار بر سلامت جسمانی و هزینه‌های درمان و مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های آسم و برونشیت 15548414040 ریال و اثر منفی بر بخش دام و هزینه‌های مربوط به درمان و دام‌های تلف‌شده 131451400000 ریال با استفاده از رهیافت بازاری محاسبه شد. نتیجه‌گیری: نتایج حاکی از آن است که در سال 1395 برای شهر اردکان ارزش کل خسارات ناملموس برابر با 114353208620 ریال و ملموس 149762550680 ریال است. ارزش تمایل به پرداخت افراد در بخش کشاورزی بالاتر از سایر بخش‌ها به‌ دست آمد. همچنین هزینه‌های مربوط به بخش دام و طیور، بالاترین رقم را در میان سایر هزینه‌های ملموس به خود اختصاص داده است. از این رو این برآورد برای سیاست‌گذاران و مسئولان توجیه لازم برای کنترل پیامدهای ناشی از گردوغبار بر محیط ‌زیست انسانی را فراهم می‌کند.