پیش‌بینی پتانسیل توزیع گونه‌ای کفتار راه‌راه (Hyaena Hyaena) در پاسخ به تغییرات اقلیمی در ایران

سابقه و هدف: گوشت‌خواران به خاطر جایگاه‌شان در راس هرم غذایی همواره در معرض تهدید قرار دارند. امروزه حدود 65% از گوشت‌خواران در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت، در رده خطر انقراض یا آسیب پذیر قرار گرفته‌اند .در مقیاس جهانی در راسته گوشت‌خواران، خانواده کفتارها از خانواده­هایی با تعداد گونه اندک (4 گونه) محسوب می­شود. کفتار راه‌‌راه (hyaena hyaena) تنها عضو این خانواده در ایران است و در رتبه نزدیک به تهدید ( (ntفهرست سرخ iucnقرار دارد. هدف از این پژوهش تهیه مدل توزیع گونه‌ای کفتار راه‌راه به‌عنوان یک گونه با پراکنش جغرافیایی گسترده در ایران است.مواد و روش‌ها: با استفاده از لایه‌های نوزده متغیر اقلیمی همبستگی بین متغییرها برای گونه کفتار راه‌راه تجزیه‌و‌تحلیل شد و متغیرهایی که همبستگی بیش از 0/75 داشتند، حذف شدند. در نهایت هشت مدل توزیع گونه‌ای در بسته آماری sdm (glm, gam, brt, svm, rf, mars, cart, fda) در نرم‌افزار r مورد استفاده قرار گرفت. با توجه به اینکه مدل‌های توزیع گونه‌ای همواره در معرض عدم قطعیت قرار دارند و این موضوعی است که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد، یک راه‌حل برای برآورد تغییرات بین مدلی و کاهش عدم‌قطعیت در پیش‌بینی، استفاده از پیش‌بینی‌های ترکیبی به جای استفاده از یک روش مدل‌سازی واحد است. از این‌رو پس از تعیین پتانسیل‌های زیستگاهی کفتار راه‌راه توسط هشت مدل مذکور، بهترین مناطق برای پراکنش این گونه در ایران با بهره‌گیری از مدل ترکیبی (ensemble) مشخص شد.نتایج و بحث: یافته‌های این بررسی نشان داد متغیر‌های دمای متوسط سالانه، بارش فصلی، بارش گرم‌ترین فصل از اهمیت بالایی برخوردارند و در مجموع مدل‌های fda ، gam، brt،cart، glm دارای قابلیت اعتماد در سطح خوب، مدل mars دارای قابلیت اعتماد در سطح عالی و مدل‌های svm و rf دارای قابلیت اعتماد بسیار عالی هستند. نتایج نشان داد مدل‌هایglm, gam, brt, mars,cart, rf عموماً مناطق مرکزی ایران و مدل‌های svm و fda مناطق حاشیه‌ای دریای خزر را به‌عنوان بهترین مناطق برای توزیع گونه‌ای کفتار راه‌راه پیش‌بینی کرده‌اند، تفاوت در نتایج پیش‌بینی مدل‌ها تایید‌کننده عدم قطعیت بین مدل‌ها است از این‌رو ضرورت استفاده از روش ترکیبی آشکار می‌شود. نتایج مدل ترکیبی نشان داد مناسب‌ترین مناطق برای پراکنش کفتار راه‌راه مناطق نیمه‌خشک و استپی مرکزی ایران است.نتیجه‌گیری: به تازگی از sdmsبرای تخمین گستره حضور گونه‌ها و همچنین کشف اثرات تغییر اقلیم بر توزیع آنها استفاده می‌شود و در میان این مد‌ل‌ها استفاده از رویکرد مدل‌سازی ترکیبی راه‌حل مناسبی برای کاهش عدم‌قطعیت پیش‌بینی در مدل‌سازی توزیع گونه‌ای محسوب می‌شود، بنابراین نتایج این پژوهش علاوه بر پیش‌بینی توزیع مکانی کفتار راه‌راه به نوبه خود می‌تواند به اقدامات مدیریتی حفاظت این گونه نیز کمک کند.