ارزیابی پارامترهای موثر بر هزینه ساخت لاینر رسی متراکم در محل های دفن پسماند شهری

سابقه و هدف: لاینر رسی متراکم‌شده یکی از مهمترین اجزای خاک‌چال‌های دفن بهداشتی پسماند است که اصلی‌ترین وظیفه آن محدود کردن نفوذ شیرابه ناشی از پسماند از کف محل دفن است. از آنجا که هزینه سیستم لاینینگ بخش قابل‌توجهی از هزینه‌های یک محل دفن را در بر می‌گیرد، لازم است طراحی لاینر رسی متراکم‌شده با در نظر گرفتن توامان ملاحظات محیط‌ زیستی و اقتصادی انجام شود که مستلزم شناسایی عوامل موثر بر هزینه‌های ساخت لاینر رسی متراکم‌شده است.مواد و روش‌ها: با استفاده از رویکرد عملکردگرا، ضمن بررسی عوامل موثر بر عملکرد هیدرولیکی لاینر رسی متراکم‌شده در جلوگیری از نفوذ شیرابه، چهار متغیر شامل ارتفاع ترانشه دفن، عمر ترانشه دفن، قیمت زمین و فاصله از منبع قرضه خاک به‌عنوان متغیرهای موثر بر هزینه ساخت لاینر رسی شناسایی و سناریوهای مختلف برای بررسی هر کدام از عوامل تاثیرگذار تعریف شد. بر اساس شرایط موجود در اکثر خاک‌چال‌های کشور، تغییرات ارتفاع ترانشه بین 10 تا 30 متر، تغییرات طول عمر ترانشه بین یک ماه تا دو سال و تغییرات فاصله از محل قرضه بین صفر تا 100 کیلومتر در نظر گرفته شده است. در ادامه با استفاده از مدل کالیبره‌شده یک‌بعدی hydrus، ضخامت مناسب لاینر در سناریوهای مختلف برای ترانشه دفن تعیین شده است و بر اساس آن، هزینه‌های مرتبط با ساخت لاینر رسی متراکم‌شده در سناریوهای محتمل برای محل دفن پسماند برآورد شده است.نتایج و بحث: بررسی الگوی تغییرات هزینه‌ها نشان‌ می‌دهد که افزایش ارتفاع ترانشه دفن در بخش‌های مختلف منجر به کاهش هزینه‌های ساخت می‌شود. این در حالی است که تغییرات هزینه ساخت لاینر در طول عمرهای مختلف ترانشه، ابتدا روندی نزولی و در ادامه روند صعودی داشته است. ضمن آنکه روند تغییرات هزینه کل متاثر از تغییرات هزینه زمین و نشان‌دهنده اهمیت قیمت زمین در ارزیابی هزینه‌های کلی احداث لاینر است. همچنین افزایش فاصله از محل قرضه منجر به افزایش چشمگیر هزینه‌های ساخت لاینر رسی می‌شود. از این‌رو اگر خاک مناسب برای ساخت لاینر رسی در فاصله‌ای بیش از 100 کیلومتر از محل خاک‌چال موجود باشد، استفاده از لاینرهای رسی ژئوسنتتیک صرفه اقتصادی بیشتری نسبت به لاینر رسی متراکم‌شده دارد. عمر ترانشه دفن متغیری است که محدودیت کمتری برای طراح ایجاد می‌کند بنابراین می‌تواند با توجه به هزینه سایر بخش‌ها مقادیر مختلفی برای آن لحاظ شود.نتیجه‌گیری: بررسی هزینه‌ها در بخش‌های مختلف ساخت لاینر رسی متراکم‌شده حاکی از آن است که تغییرات پارامترهای مختلف به شکل معنی‌داری در تغییرات هزینه ساخت لاینر موثر بوده و برای تعیین حد بهینه برای هر پارامتر باید با استفاده از یک مدل اقتصادی، توابع هزینه استخراج و نسبت به بهینه‌سازی آن در هر منطقه اقدام شود.