کاربرد تحلیل پوششی داده‌ها در اندازه‌ گیری کارآیی نسبی مراکز تلفن شهری (مطالعه موردی: مخابرات منطقه آذربایجان ‌شرقی)

پس از خصوصی ‌سازی و پذیرش شرکت مخابرات ایران در بازار بورس، اطلاع از وضعیت کارایی مراکز مخابراتی برای سهام‌داران امری اجتناب‌ناپذیر است. پژوهش حاضر در صدد پاسخ‌گویی به این سوال اساسی است که چگونه می‌توان مراکز تلفن شهری ناکارآمد را به مرز کارایی رساند. بدین منظور با جمع‌آوری نظرات خبرگان در قالب پرسش‌نامه مقایسات زوجی و آنالیز داده‌ها به روش فرایند تحلیل شبکه‌ای، متغیرهای موثر در کارایی مراکز مشخص شده است. داده‌های خام از آمار و نمرات ارزیابی اخذ شده از ادارات برنامه‌ریزی و بازرسی و ارزیابی و صورت‌های مالی منتهی به سال 1396 که مورد حسابرسی قانونی قرار گرفته، تهیه شده است. سپس به روش تحلیل پوششی داده‌ها و در شرایط بازده به مقیاس ثابت و متغیر، امتیاز کارایی مراکز، محاسبه، رتبه‌بندی و در نهایت راه‌کارهای بهبود کارایی مراکز ناکارآمد استخراج شده است. مطابق یافته‌های تحقیق، اختلاف تعداد مراکز ناکارآمد در دو مقیاس مذکور، دلالت بر نظریه ناکارایی مقیاس، عدم کارکرد مراکز در مقیاس بهینه و اتلاف منابع توسط مراکز می‌باشد. جایگاه ضعیف شهرستان‌ها در جدول رتبه‌بندی، لزوم گزینش روسای مخابرات شهرستان‌ها مطابق شایستگی‌های فردی و تخصصی را ایجاب می‌کند. همچنین از عوامل مهم ناکارایی مراکز، عدم وجود فضای رقابتی-انگیزشی، قدرت تصمیم‌گیری و ریسک‌پذیری و وجود محدودیت‌های مختلف سازمانی و قانونی می‌باشد.

application of data envelopment analysis in measuring the relative efficiency of local telephone exchanges:a case study of telecommunication region of east azerbaijan

after the privatization and acceptance of iran telecommunication company in the stock exchange, it is inevitable for the shareholders to know the efficiency status of telecommunication exchanges. the present study seeks to answer the fundamental question of how inefficient telephone exchanges can be brought to the brink of efficiency. to this end, by collecting the opinions of experts through a pairwise comparison questionnaire and analyzing the data using the anp method, the effective variables in the efficiency of the exchanges have been identified. the raw data have been prepared from the statistics and evaluation scores obtained from the planning and inspection and evaluation departments and the financial statements up to 1396, which have been legally audited. then, using data envelopment analysis (dea) method and in the conditions of returns to fixed and variable scale, the efficiency score of the calculation exchanges, ranking and finally the strategies to improve the efficiency of inefficient exchanges have been extracted. the difference in the number of inefficient exchanges in the two scales indicates the proof of the theory of scale inefficiency, the non-functioning of the exchanges at the optimal scale and the waste of resources by the exchanges. the weak position of the counties in the ranking table necessitates the selection of heads of telecommunications of the counties according to individual and professional competencies. also, it was found that the lack of competitive-motivational environment, decision-making power and risk-taking and the existence of various organizational and legal restrictions are important factors in the inefficiency of the exchanges.