عوامل اجتماعی موثر در بازاری‌شدن قالی‌های عشایر فارس از منظر مطالعات فرهنگی

قالی های عشایری استان فارس یکی از مهم ترین تولیدات عشایری ایران ضمن برخورداری از پیوندهای فرهنگی و جغرافیایی، نمودی از هویت، فرهنگ، آداب و رسوم، ادبیات و هنرهای بومی و کاربردی ایلات هستند. در سال های اخیر نفوذ سلیقه و معیارهای بازار در مولفه های بصری و فنی قالی های عشایری فارس تاثیرات قابل توجهی داشته است. مسئله اصلی پژوهش، فاصله گرفتن قالی های عشایر فارس از بنیان های معرفتی و فرهنگی خویش تحت تاثیر پدیده بازاری شدن می باشد. هدف از پژوهش، شناخت عوامل زمینه ساز تغییرات هویتی و فرهنگی در قالی های عشایر فارس با هدف فراهم آوردن بستری مناسب برای اتخاذ راهکارهای لازم توسط نهادهای متولی می باشد. سوالات پژوهش معطوف به، الف: شناخت عوامل بازاری شدن و ب: شناخت تبعات بازاری شدن قالی های عشایر فارس هستند. پژوهش از نوع کیفی و با نمونه گیری هدفمند و تحلیل 50 نمونه قالی عشایر فارس به روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از داده های حاصل از منابع کتابخانه ای و انجام مصاحبه های کیفی به انجام رسید. نتایج نشان دادند: در چند دهه اخیر اجرای طرح اصلاحات ارضی، اسکان اجباری عشایر و جریان آموزش عشایر موجب تغییر در سبک زندگی و تغییر انگیزه های تولید بافندگان از رویکرد تولید برای خود به تولید با هدف عرضه در بازار گردید. از تبعات بازاری شدن قالی های عشایر فارس، رواج تولید قالی با نقشه های سفارشی، مهجور ماندن نقوش ذهنی بافندگان، نفوذ نقوش غیربومی، اولویت دادن به سلیقه مخاطب و تغییر در شیوه های تولید نظیر انبوه بافی هستند که منجر به کم رنگ شدن مبانی هویتی و اصالت های بومی و فرهنگی قالی های تک نسخه و منحصربه فرد عشایر می شود. این تغییرات تحت عنوان بازاری شدن مفهوم سازی و در نتایج معرفی گردید.

effective social factors in the marketization of nomad carpets of fars through cultural studies

while taking advantage of the cultural and geographical bonds, the nomadic carpets of fars province, which are one of the essential parts of iran’s nomadic products resemble the tribal identity, culture, customs, literature, and local and practical tribal arts. the main subject of this study is the distance grown between the nomadic carpets of fars province and their cultural and epistemic foundations, under the influence of marketization. this paper aims to identify the predisposing factors of cultural and identity changes in fars nomadic carpets, in order to provide and set a suitable stage for the related authorities to apply the necessary solution for the matter. the main questions of this article are about: a. identifying the predisposing factors of marketization of the visual components, and b. identifying the consequences of marketization in the visual components of fars nomadic carpets. this qualitative research was done by targeted sampling and analysis of 50 samples of fars nomadic carpets, through the descriptive-analytical method and using data extracted from library sources and qualitative interviews. the results showed: in the last few decades, the implementation of the compulsory settlement plan for the nomadic tribes and individuals resulted in a change in the carpet makers’ lifestyle and production motivation, from producing for self-use to producing to sell in the markets. among the effects of the marketization of fars nomadic carpets, the prevalence of custom-made carpet production, the abandonment of the makers’ mental patterns and creativity, prioritizing the taste of the people and the market, and the change in production methods such as the influence of non-native patterns can be named; all of which lead to the reduction and fading of identity fundamentals and native and cultural authenticity of one-off unique nomadic carpets. these changes were conceptualized and introduced in the results, under the title of marketization.