نمادشناسی گلیم سفره عشایر کرمانج خراسان شمالی

رایج‌ترین هنر عشایر کرمانج بافت نوعی گلیم به نام «سفرۀ کرمانج» است که بازگوکننده داستان زندگی یا باور و عقاید آن قوم است. این هنر مختص به کرمانج‌زبان‌های خراسان شمالی است و در شهرستان‌های بجنورد، فاروج، مانه و سملقان، شیروان و اسفراین رواج دارد. اگرچه سفرۀ کردی امروزه کاربرد اصلی خود را از دست داده و به عنوان کفپوش استفاده می‌شود و یا جنبۀ تزئینی دارد، امّا کاربرد اوّلیۀ آن در گذشته محلّ قرار دادن نان بوده است. پژوهش حاضر به روش کتابخانه‌ای و با هدف بررسی نمادهای موجود در نقوش گلیم سفرۀ عشایر قوم کرمانج خراسان شمالی به منظور زنده نگه‌داشتن نقوش و نمادهای قدیمی است که در معرض فراموشی و منسوخ شدن هستند، نگارش یافته است. یافته‌های این پژوهش بیانگر آن است که نقوش به کار رفته در سفره کردی قوم مذکور از تنوّع و اهمیّت معناشناسی بالایی برخوردارند و شامل چهار گروه هندسی، گیاهی، انسانی و حیوانی است که از این میان، نقوش حیوانی بیشترین کاربرد را دارد؛ زیرا متاثّر از زندگی کوچ‌نشینی قوم کرمانج است. در میان نقوش انسانی نقش‌مایه دختر بیشتر دیده می‌شود؛ به این دلیل که بافندگان اصلی سفرۀ کردی زنان و دختران‌اند. نقش‌مایۀ درخت به سبب تقدّس داشتن و نشانه حیات و برکت بودن پرتکرارترین نقش گیاهی است. نقوش انتزاعی و هندسی نیز جنبۀ نمادین و تزئینی دارند.  

symbology of the table cloth of kormanj nomads of north khorasan

the most common art of the kormanj nomads is the weaving of a type of carpet called kormanj table which tells the story of the life or beliefs of that people. this art is specific to the kermanj-speaking people of north khorasan and is popular in the cities of bojnord, farouj, mane and samalghan, shirvan and esfrain. although the kurdish table has lost its main use today and is used as a floor covering or has a decorative aspect, its primary use in the past was to place bread. the present study was written in a library method with the aim of examining the symbols in the table cloth motifs of the kormanj tribe of north khorasan in order to keep alive the old motifs and symbols that are subject to being forgotten and obsolete. the findings of this research indicate that the motifs used in the kurdish table of the mentioned people have a high semantic diversity and importance and include four geometric, plant, human and animal groups, of which animal motifs are the most used; because it is influenced by the nomadic life of the kormanj people. among the human motifs, the figure of a girl is seen more often; because the main weavers of the kurdish table are women and girls. the tree motif is the most frequent plant motif due to its sanctity and being a sign of life and blessing. abstract and geometric patterns also have a symbolic and decorative aspect.