بازنمایی سبک معماری دوره ی قاجار در فرش «بهرام گور و هفت گنبد»

فرش «بهرام گور و هفت گنبد» موجود در موزه فرش ایران، از قالی‌های تصویری دوره قاجار است که یکی از داستان‌های «هفت پیکر» نظامی گنجوی، در خصوص ازدواج بهرام با شاهزادگان هفت اقلیم را روایت می‌کند. این فرش تا به حال، از جهات مختلفی مورد مطالعه قرار گرفته، ولی به پیوند این فرش با معماری قاجاری توجهی نشده است. در این مقاله، سعی بر آن است که، عناصر و آرایه‌های معماری موجود در فرش استخراج شده وبه این پرسش پاسخ داده شود که: سبک معماری رایج دوران قاجار، چه نمودهایی در فرش «بهرام گور و هفت گنبد» داشته است؟ روش این تحقیق، توصیفی – تحلیلی و تاریخی، و گردآوری مطالب و اسناد، به شیوه کتابخانه‌ای بوده است. در این پژوهش، پس از بررسی داستان بهرام گور و هفت گنبد، برخی ویژگی‌های معماری عصر قاجار بیان شده و پس از آن، عناصر معماری این عصر، با تصاویر منقوش فرش نام‌برده، مقایسه شده‌اند. بسیاری از ویژگی‌های سبک‌شناسانه معماری قاجاری از قبیل: مناره‌های باریک، گنبدهای پیازی‌شکل، ستون‌های مزین، پنجره‌های ارسی، بادگیر، کوشک و کتیبه‌ها، به شیوه‌ای هنرمندانه در این فرش ترسیم شده و طراح این اثر به‌خوبی توانسته، طرز فکر و سبک زندگی اشراف‌زادگان قاجار که احتمالا سفارش‌دهندگان یا مشتریان این فرش بوده‌اند، را نمایان سازد و در قالب تار و پود فرش، شرایط اجتماعی، فرهنگی و هنری عصر خود را به نمایش بگذارد. به طور کلی می‌توان،  فرش «بهرام گور و هفت گنبد» را حلقه واسطی میان ادبیات غنایی، نگارگری ، هنر قالی‌بافی و معماری دانست.

representation of qajar period architecture style in bahram gur and haft gonbad” carpet

the carpet bahram gour and haft gonbad in the carpet museum of iran is one of the pictorial carpets of the qajar period, which tells one of the stories of haft peikar (seven figures) by nezami ganjavi, about bahramchr(’39’)s marriage to the princes of seven climates. this carpet has been studied from different angles, but the connection between this carpet and qajar architecture has not been considered. in this article, we try to extract the architectural elements and arrays in the carpet and answer the question: what are the manifestations of the common architectural style of the qajar period in the carpet of bahram gour and haft gonbad? the method of this research has been descriptive-analytical and historical, and the collection of materials and documents has been in a library method. in this research, after examining the story of bahram gour and haft gonbad, some architectural features of the qajar era are expressed and then, the architectural elements of this era are compared with the painted images of the mentioned carpet. many stylistic features of qajar architecture such as: narrow minarets, onion-shaped domes, ornate columns, sash windows, windbreaks, pavilions and inscriptions, are artistically drawn in this carpet and the designer of this work has been able to show the noble qajarchr(’39’)s way of thinking and lifestyle. probably were the customers or customers of this carpet, to show and show the social, cultural and artistic conditions of its era in the form of carpet fabric. in general, the carpet of bahram gour and haft gonbad can be considered as an intermediate link between lyrical literature, painting, carpet weaving and architecture.