تحلیل ساختاری پیکره های نقش قالی تصویری رقص الهه موجود در موزه ملی فرش ایران

هنر ایران تا قبل از شروع روابط با کشورهای غربی ویژگی های خاص و منحصر به فرد خود را داشت. عوامل مختلفی در به وجود آمدن طرح های تصویری و اقتباسی از هنر غرب تاثیر گذار بود. اختراع دوربین عکاسی، چاپخانه ها و چاپ کتاب های تصویری و آشنایی هنرمندان با آثار هنرمندان غیر ایرانی از جمله عواملی بود که تصویرگرایی را وارد هنر ایران و به ویژه فرش کرد. قالی رقص الهه یکی از نمونه های قالی تصویری و از آثار حسن خان شاهرخی است که برخی نقوش آن از گوبلنی متعلق به ناصرالدین شاه در تالار کاخ گلستان، مربوط به دوره ی لویی چهاردهم اقتباس شده است. این پژوهش بر آن است تا با هدف شناخت ساختار و فرم پیکره ها و روش های بهره مندی طراح در ترسیم پیکره های موجود در قالی رقص الهه به پرسش های زیر پاسخ دهد:1-ویژگی های ساختاری پیکره های موجود در قالی رقص الهه چیست؟ 2-حسن خان شاهرخی برای ترسیم پیکره ها در قالی رقص الهه از چه اصول و روش هایی بهره گرفته و تبعیت نموده است؟ پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و گردآوری اطلاعات به روش مطالعات اسنادی، منابع کتابخانه ای و مشاهده ی آثار موزه ای است. این مقاله از لحاظ هدف، بنیادی و از لحاظ چیستی، کیفی است. جامعه ی هدف ، قالی رقص الهه ی موجود در موزه ی فرش ایران است. نتیجه ی حاصل نشان می دهد در قالی رقص الهه ، 7پیکر انسانی دیده می شود که 5 پیکره در متن قالی و 2 پیکره در حاشیه ی قالی و در قاب هایی قرار دارند که به صورت قرینه، تکرار شده اند. در این قالی انتقال احساس حرکت توسط ریتم بصری صورت گرفته و ریتم به صورت تکاملی از یک پیکره با وضعیت و حالتی تازه تر به پیکره های بعدی رسیده است. حسن خان شاهرخی، طراح قالی تصویری رقص الهه، یکی از افراد پرکار و صاحب سبک در طراحی قالی کرمان است که گاهی به دلیل پذیرش قالی های سفارشی و فرمایشی ناگزیر بود از رسم روز و متداول در کشورهای غربی پیروی نماید.

structural analysis of the dance of nymph pictorial carpets in the national carpet museum of iran

iranian art had its own special and unique features before the beginning of relations with western countries. various factors were influential in the creation of visual designs and adaptations of western art. the invention of the camera, printing presses, and the printing of picture books were among the factors that introduced imagery into art, especially carpets. dance of nymph carpet is one of the examples of pictorial carpet and works of hassan khan shahrokhi some of its designs are adapted from the tapestry belonging to nasser al-din shah in the golestan palace hall, related to the period of louis xiv. this study aims to answer the following questions with the aim of understanding the structure and form of the figures and the methods used by the designer in drawing the statues in the dance of nymph carpet :                                                                    1-what are the structural features of the figures in the dance of nymph carpet?2-what principles and methods did hassan khan shahrokhi use and follow to draw the statues in the    dance of nymph carpet?the present research is descriptive-analytical and collects information through documentary studies, library resources and observation of museum works. this article is fundamental in terms of purpose and qualitative in terms of what it is. the target community is the dance of nymph rug in the iranian carpet museum. the result shows that the figures are in a triangular composition in the carpet composition and one of the figures is placed at each angle  . there is visual balance, the existence of proportion and harmony between the various elements of a composition and the existence of a harmonious relationship of the components with the whole and with the subject of the work. hassan khan shahrokhi, the designer of the dance of nymph video carpet, is one of the most prolific and stylish people in kerman carpet design, who sometimes had to follow the current and common    customs in western countries due to the acceptance of custom and custom carpets. keywords : structural analysis ,pictural carpet, dance of nymph, kerman’s carpet, hassan khan shahrokhi