تحلیل شمایل نگارانه‌ی قالیچه‌ی درون ترکیبی «شتر لیلی» راور

قالیچه‏ی تصویری «شتر لیلی» متعلق به دوره‏ی قاجار است که تصویر مرکزی در آن را پیکر بزرگ شتری «درون ترکیبی» اشغال نموده که در شکل بیرونی به صورت واقع‏گرایانه بوده و درون آن از تعداد زیادی نقوش انسانی و حیوانی کوچک تشکیل شده است. نقش‏پردازی برخی از موجودات به این شیوه، از دوره‏ی تیموری در نگارگری ایران رواج یافت که اوج و محبوبیت آن در مکتب صفوی بود. این شیوه همزمان با صفویان، در هنر هند گورکانی نیز مورد توجه قرار گرفت. در مقاله‏ی حاضر قالیچه‏ی «شتر لیلی» با رویکردی شمایل‏‏ نگارانه و با استفاده از منابع کتابخانه‏ای و برخی سایت‏های علمی مورد توصیف و تحلیل قرار می‏گیرد. هدف از این تحقیق معرفی نمونه‏ای خاص از فرش تصویری و تحلیل آن به روشی علمی می‏باشد. در این راستا سعی شده است تا به این سوالات پاسخ داده شود: 1- رابطه‏ی کتیبه‏های قالیچه با تصویر متن آن چگونه قابل خوانش است؟ 2- مضمون اصلی داستان در سطح تحلیل شمایل نگارانه چیست؟ 3- مجموعه‏ی گونه‏های حیوانی تشکیل دهنده‏ی پیکره‏ی شتر لیلی کنایه از چیست؟ 4- حضور فرشته-هارپی و اژدهای بال‏دار سرخ رنگ، در قالیچه به صورت نمادین به چه چیز اشاره دارند؟ کتیبه‏های شعری در حاشیه‏ی قالیچه همسو با عناصر تصویری متن آن، به ماجرای عروسی لیلی با ابن سلام و وداع او با مجنون، به نقل از «مکتبی شیرازی» ارجاع دارد. اما معنای اصلی داستان در سطح دوم، غلبه و پیروزی خیر-مجنون- بر شر-ابن سلام- توسط حیوانات است. شتر «درون ترکیبی» نیز متشکل از حیواناتی می‏باشد که مجنون در کوه و بیابان با آن ها همنشین بوده اما در عین حال کاروان سرور عروسی را نیز در خود جای داده است. همچنین تصویر فرشته-هارپی در معنای باستانی آن نمادی از پیروزی است که به نبرد حیوانات حامی مجنون با اژدها -ابن سلام- و کشتن او اشاره دارند.

iconographic analysis of ravar’s layla’s camel intra-hybrid rug

the pictorial rug of layla’s camel belongs to the qajar era, in which the central image is occupied by the large body of an intra-hybrid camel; the outer shape is realistic and the inside is composed of a large number of small human and animal motifs.creating patterns of some creatures in this way became popular in iranian painting from the timurid period, which reached its peak and popularity in the safavid era. this method also was considered in the mughal art in india at the same time as safavid.in this article, the layla’s camel rug is described and analyzed with iconographic approach and using library resources and some scientific websites. the purpose of this study is to introduce a specific example of pictorial carpet and analyze it in a scientific way. in this regard, an attempt has been made to answer these questions:how can the relation of rug inscriptions with its central image be read?what is the main theme of the story from the perspective of iconographic analysis?what is the irony of the collection of animal species that make up the body of layla’s camel?what do the presence of the angel-harpy and the red-winged dragon symbolically mean in the rug?poetic inscriptions in the margin of the rug, in harmony with the pictorial elements of the text, refer to the story of layla’s wedding with ibn-salam and her farewell to majnun, quoting maktabi_e shirazi. but the main meaning of the story at this stage is the victory of good (majnun) over evil (ibn-salam) by the animals.the intra-hybrid camel also consists of animals that majnun was accompanied in the mountains and in the desert, but at the same time has a caravan of wedding joy. also, the image of the angel-harpy in its ancient meaning is a symbol of victory, which refers to the battle of the animals that support majnun with the dragon – ibn-salam– and kill him.