زیبایی شناسی عینی در قالی های طرح حوضی و بندی یلمه و میناخانی با دیدگاه میکل دوفرنه

زیبایی شناسی یکی از مباحث مهم در ارزش گذاری آثار هنری است و از دو جنبه عینی (ابژکتیو) و ذهنی (سوبژکتیو) در آثار هنری قابل بررسی است. قالی های روستایی و عشایری ایران نیز حاصل ذوق و خلاقیّت ذهنی بافندگان و گاه طراحان است که علی رغم حفظی باف بودن، هماهنگی بسیاری در آنها مشاهده می شود. پژوهش حاضر در پی تحلیل زیبا شناسی بصری در این قبیل قالی ها است و به دلیل تنوع آن ها و برای جلوگیری از گستردگی موضوع، دو طرح از منطقه یلمه و میناخانی را با طرح این پرسش مورد مطالعه قرار داده است: اصول حاکم در زیبایی شناسی عینی، در طرح های حوضی و بندی یلمه و روستایی میناخانی چگونه نمود و قابل درک می شوند؟ این پژوهش کیفی با روش توصیفی-تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای انجام یافته است و مبتنی بر دیدگاه عینی میکل دوفرنه نسبت به زیبایی شناسی و با روش تحلیل بصری اوکویرک که یکی از زیر شاخه های اصلی دیدگاه زیبایی شناسی عینی است، صورت پذیرفته است. نتایج به دست آمده حاکی از آنست که ساختار صحیح اصول بصری در نقوش این قالی ها به عنوان یک ابژه هنری، باعث ادراک زیبایی شناختی این آثار توسط مخاطب می شوند به طوری که هفت شاخصه ی رویکرد اوکویرک و همکارانش یعنی هماهنگی، تناسب، تعادل، حرکت، تسلط و ایجاز در طرح و رنگ نمونه های مورد بررسی، مشهود است و تنها در قالی های طرح میناخانی، اصل تنوع طرح به واسطه تکراری بودن نقوش،کمرنگ تر است. همچنین حفظ تناسبات هندسی در طرح و رعایت اصول بصری و نمادین در فرم و رنگ، از دیگر مولفه های زیبایی شناسی در این طرح ها است. 

objective aesthetics medallion and brick-shaped yalamehand minakhani designs rugs with mikel dufrenne’s approach

aesthetics is one of the important topics in the evaluation of works of art and can be examined from two aspects, objective and subjective. rural and tribal ruges in iran are the result of the taste and mental creativity of weavers and designers who, despite being mentally woven, have a lot of harmony. the purpose of this study is to analyze the visual aesthetics of such carpets and due to their diversity and to avoid the breadth of the subject, studies the two designs from the region yalmeh and minakhani with this question: how are the principles of objective aesthetics reflected in the designs of medallion and brick-shaped yalmeh and minakhani? this qualitative research has been done by descriptive-analytical method and using library resources and based on mikel dufrenne’s objective view of aesthetics and ocvirk’s view and visual principles, which is one of the main sub-branches of the objective aesthetic view. the results show that the correct structure of visual principles in rural carpet motifs as an art object leads to aesthetic perception of these works by the audience so that seven factors of ocvirk approach including harmony, proportion, balance, motion, hegemony and brevity in the design and color of the studied samples are evident and only in minakhani rugs, the principle of design diversity is less due to the repetition of patterns. also, maintaining geometric proportions and observing visual and symbolic principles in form and color are other components of aesthetics in them.