تفسیر معنایی- محتوایی گونه‌های نقش پرنده در فرش چهارمحال و بختیاری با رویکرد نمادشناسی

فرش ایران تجسمی است از فردوس یا باغ بهشت و نقش پرنده نیز نمادی است از روح، پرواز و آزادی که این امر نشان از وجود رابطه و پیوندی جدایی‌ناپذیر بین فرش ایران و نقش پرنده دارد. اغلب این پرندگان به صورت طبیعی و گاهی نیز به صورت تجریدی، گاه در حال پرواز و گاه به صورت نشسته بر شاخه‌ی درختان در قالی ایران نقش شده‌اند. از جمله مناطقی که نقش پرنده در آن هم به صورت طبیعی و هم انتزاعی کاربرد دارد منطقه‌ی چهارمحال و بختیاری است. لذا مهم‌ترین هدف پژوهش، مطالعه‌ی نقش پرنده به عنوان نقش‌مایه‌ای رایج در فرش چهارمحال و بختیاری است که در کنار این روند به مطالعه‌ی نقش پرنده و سه تایی مقدس و نقش پرنده و درخت به شکل الگویی تکرار‌شونده پرداخته خواهد شد و همچنین مطالعه‌ی نمادشناختی این نقش در فرش منطقه که در پی مطالعه و بررسی رابطه‌ی نقش پرنده با دیگر عناصر در فرش منطقه است. با توجه به اهداف مقاله، این پرسش‌ها مطرح می‌شود که چه رابطه‌ای بین نقش پرنده و دیگر عناصر بافته‌شده در فرش منطقه مثل نقش درخت، گلدان و دیگر جانوران، وجود دارد؟ و دیگر این که آیا می‌توان همنشینی نمادین درخت مقدس و پرنده را در فرش چهارمحال و بختیاری مشاهده کرد؟روش تحقیق پژوهش، توصیفی - تحلیلی و از نظر هدف توسعه‌ای است. همچنین در گردآوری مطالب علاوه بر منابع کتابخانه‌ای از مطالعات میدانی به ویژه در مورد تصاویر استفاده شده است. نتیجه‌ای که از بررسی نقوش پرندگان مختلف در فرش منطقه و همچنین بررسی نمونه‌ی مورد مطالعه حاصل شد، نشان داد که نقوش پرندگانی همچون فاخته، بلبل و طاووس که در نمونه‌ی مورد مطالعه به کار گرفته شده‌اند هر کدام به تنهایی و در ترکیب با پرندگان و عناصر دیگر مثل گلدان به نوعی به حاصل‌خیزی و بهشت‌برین اشاره داشته و در کنار عنصر مقدس این مجموعه که گلدان است همنشینی نمادین درخت مقدس و پرنده به تصویر کشیده شده است

The semiotic study of bird motif in carpet of Chaharmahal va Bakhtiari

Bird motif is a commonly used figure in the art of this country especially carpet weaving and is found in different parts of carpets and in various forms and concepts. This indicates the importance of this creature for people. Bird motif has long been widely used and in various forms in carpet weaving, this local, ancient and venerable art. Many of these bird figures have symbolic meanings and have special positions in the culture and the literature of this country. These symbolic meanings may include concepts such as victory of good over evil, luck and prosperity, spring tidings, pleading for fertility and rain, and mystic and religious concepts. There has been an inseparable connection between Persian carpets and bird motif in various forms because Persian carpets are a visualization of paradise or heaven. Bird motifs are seen as a symbol of soul, flight and freedom and this is the underlying reason behind the relation and connection between carpets and bird motifs. Most of these birds are weaved realistically or as abstract figures on tree branches in Persian carpet, sometimes flying and sometimes sitting. Chaharmahal va Bakhtiari is one of the regions which uses bird motifs realistically or as abstract figures in designing carpets. This study begins by providing a short explanation about carpets and bird motifs as well as a giving a comparative semiotic explanation on the role of bird motifs. Bird motifs designed in the art of carpet weaving in Chaharmahal va Bakhtiari are shown in a table, firstly according to their type and then their form. A classification of the bird rsquo;s positioning in the carpet of this region and its relation with the other birds and animals and also its combination with other elements is also provided. The symbolic companionship of the sacred tree and the bird and its role in the carpets of Chaharmahal va Bakhtiari are presented. Finally the studied sample in the carpet of Chaharmahal va Bakhtiari is analyzed.