مطالعه‌ی کیفی جایگاه و نقش خاندان‌های هنری در فرش کرمان با تاکید بر خاندان شاهرخی

نظام‌های صنفی هنری را می‌توان به عنوان یکی از مهمترین عوامل شکل‌گیری و بقای هنرهای سنتی در نظر گرفت که تسلسل نظام استاد و شاگردی قدیم است. در ساختار هنرهای سنتی خاندان‌های هنری یکی از مولفه‌های تشکیل دهنده‌ی این نظام‌های صنفی هستند. از این روی می‌توان خاندان‌های هنری را به عنوان یک ظرفیت در راستای حفظ و تعالی هنرهای سنتی در نظر گرفت. اگر مروری گذرا در ارتباط با خاندان‌های هنری صورت بپذیرد، مشخص خواهد شد که بسیاری از رموز هنری در بین خانواده‌ها از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌گردد.کرمان را می‌توان به عنوان یکی از مناطق فرهنگی و تمدنی واقع در جنوب شرق ایران از هزاره‌های گذشته محسوب داشت؛ از این روی بسترهای رشد هنرهای سنتی در این زیست بوم فرهنگی در طول تاریخ فراهم بوده است. در این میان فرش از مهمترین هنرهای سنتی کرمان به حساب می‌آید. بخش مهمی از سنت فرهنگی فرش کرمان به پویایی و غنای خاندان‌های هنری وابسته است. در میان تعداد متکثر خاندان‌های هنری در حوزه‌ی فرش کرمان خاندان شاهرخی از موقعیت شاخصی برخوردار است که در این پژوهش هدف پاسخ‌گویی به این پرسش اصلی است که نقش و جایگاه هنرمندان خاندان‌های هنری در فرش کرمان با تاکید بر خاندان شاهرخی چیست؟ از این روی این پژوهش جهت نیل به این هدف اصلی با بهره‌گیری از روش تحقیق کیفی از نوع تفسیری و شیوه‌های یافته‌اندوزی روایی و میدانی(مصاحبه و مشاهده) و کتابخانه‌ای به دنبال تبیین این نقش و جایگاه است. نتایج حاصل از پژوهش با اتکا به یافته‌های حاصل از مصاحبه‌های غیررسمی از 10 نفر از افراد مطلع بدست آمده که از طریق تحلیل محتوای عرفی حاصل شده است.از جمله یافته‌های این پژوهش می‌توان به این نکته اشاره نمود که خاندان هنری یک ظرفیت فرهنگی اجتماعی اقتصادی است که می‌توان موجب تقویت سطوح فرهنگی و هنری فرش دستباف کرمان شود. علاوه براین تقویت خاندان‌های هنری موجب تقویت ارزش‌های فرهنگی و هویتی جامعه گردد. نقش و جایگاه هنرمندان خاندان شاهرخی در فرش کرمان تابع نظام‌های ارزشی حاکم بر جامعه و میدان فرهنگی است. در این میدان، سرمایه‌های اقتصادی و فرهنگی موجب تحولات منزلت اجتماعی هنرمندان می‌شود و تحولات منزلت، جایگاه پویای افراد را در نظام فرهنگی شکل می‌دهد. نقش هنرمندان نیز تابع جایگاه آنهاست، بنابراین منزلت، جایگاه و نقش سه مولفه‌ی پیوسته و مرتبط با یکدیگر در رابطه با نقش و جایگاه هنرمندان خاندان شاهرخی هستند.

Qualitative Study in Role and Position of Artistic Families in Kerman Carpet With Emphasis on Shahrokhi Family

Artistic guild systems can be considered as one of the most important factors in the formation and survival of traditional arts, that is the continuation of the system of master and apprenticeship. In structure of traditional arts, artistic families are one of the components of these guild systems. Hence, we could to consider artistic families as a potential for the preservation and excellence of traditional arts. If we have a passing overview to artistic families, it will be clear that many artistic experiences and secrets pass from one generation to the next. Kerman can be considered as one of the cultural regions in the southeast of Iran from the millennia; therefore, the contexts for the growth of traditional arts has been provided in this cultural ecosystem throughout history. The rug and carpet waving is one of the most important traditional arts in Kerman. An important part of the cultural tradition of Kerman carpet is dependent on the dynamics and richness of artistic families and among the numerous artistic families in history of Kerman rsquo;s carpet, Shahrokhi's family has a significant position.In this research, the main purpose is to answer this question: what is the role and position of artistic families in Kerman carpet with emphasis on Shahrokhi's family? Therefore, ‌in order to achieve the main goals of the research, qualitative research method (interpretive) has been used and the data of this research have been gathered by documentary and field method (interview and observation). The results of this study have been derived from the conventional content analysis of informal interviews with 10 informed individuals in this field.One of the most important results of this research is that the artistic families are culturalsocioeconomic capacities that can boost the cultural and artistic levels of handmade carpet in Kerman. In addition, the strengthening of artistic families will strengthen the cultural values and identity of the community. The role and position of the Shahrokhi family artists in society of Kerman carpet is dependent on value systems and cultural field. In this field, economic and cultural capital causes changes in the social degree of artists and changes social degrees shape the dynamic position of them in the cultural systems. The role of artists also depends on their positions; therefore, degree, position and role are three components that are continuous and related to each other in relation to the role and position of the Shahrokhi family artists.