گفتمان باغ در فرش صفوی

باغ، فارغ از شکل معمارانۀ آن، یکی از مفاهیم کلیدی در تاریخ هنر ایران از دوران باستان تا عصر اسلامی به شمار می آید؛ به گونه ای که در شکل دهی به فرم، مضمون، موضوع و محتوای بسیاری از آثار هنری در هنرهای مختلف، از جمله معماری این سرزمین، نقشی محوری و تعیین کننده داشته است. هدف پژوهش حاضر بررسی این مفهوم و جنبه های تعیین کنندۀ آن در هنر و فرهنگ دورۀ صفوی است. مسئله این است که باغ در جایگاه مفهوم فکری و معرفت شناختی چه نقشی در شکل گیری بسیاری از جریان ها و آثار هنری دورۀ صفوی و به ویژه فرش داشته است؟ این تحقیق بر اساس ماهیت و روش از نوع پژوهش های تاریخی توصیفی تحلیلی به شمار می آید و از روش کتابخانه ای برای گردآوری داده ها بهره برده است. همچنین برای تحلیل داده ها و رسیدن به پاسخ مسئله در این تحقیق از نظریۀ گفتمان میشل فوکو و نظریات لاکلا و موفه به عنوان چارچوب نظری استفاده شده است. نتیجۀ پژوهش نیز نشانگر آن است که با توجه به ویژگی های تعیین کنندگی، نظم بخشی و معنادهی، مفهوم باغ در شکل دادن فرمی، مفهومی، مضمونی و محتوایی، یک گفتمان معرفت شناختی در هنر دورۀ صفوی است؛ بنابراین، می توان از باغ به عنوان گفتمانی مسلط در هنر و فرش دورۀ صفوی یاد کرد.

Discourse in Safavid Rugs Garden

Regardless of its architectural features, garden is one of the key concepts in Persian art history from the ancient times to the Islamic period with a significant role in different arts, especially in architecture, from conceptual, formal and also contentsbased points of view.The main aim of this research is a comprehensive study of garden concept and its significant role in Safavid art and culture.This paper is to question the status of garden in the role of epistemology and thought concept in forming many of movements and artworks of Safavid period, esp. in the art of carpet weaving. This Historic, descriptive and analytic research with its librarybased data collection method practices Michael Foucault rsquo;s discourse theory and ideas of Laclau and Mouff eacute; to analyze the gathered information.Results show that regarding its conceptual, determinant and regulative characteristics, the concept of garden is an epistemological discourse in forming the configuration, concept and context of Safavid art. Accordingly, garden is a dominant discourse in art and rugs of Safavid period.