مطالعه ساختار سجاده‌های (معاصر) سیستان و بلوچستان

سجاده یکی از دست بافته هایی است که از دیرباز تاکنون در استان سیستان و بلوچستان رایج بوده و علاوه بر زیبایی بصری، دارای معانی عمیق معنوی نیز هست و توجه پژوهشگران، به ویژه کارشناسان بومی این استان را در دو دهه اخیر به خود جلب کرده است. به منظور بررسی سجاده ها، ابتدا با اشاره به اعتقادات و باورهای اصیل مردم در نقوش شاخص به کار رفته در سجاده ها، آن ها را به گروه های اقتباسی، نیمه اقتباسی، بومی و اصیل، جدید و ذهنی تقسیم کرده ایم. رایج ترین و زیباترین این نمونه ها طرح های بومی بوده که شامل سجاده های محرابی، قابی یا رضوان، گنبدی گلدسته ای و قالیچه نمازی است. سوالاتی که در این پژوهش مطرح گردیده بدین قرار است: (1) ساختار کلی سجاده های قالیچه ای سیستان و بلوچستان چگونه است؟ و (2) مهمترین طرح ها و نقوش سجاده های سیستان و بلوچستان که باعث ماندگاری آن ها شده است، کدام اند؟ نقش و رنگ به کار رفته در سجاده های قالیچه ای سیستان و بلوچستان متاثر از طبیعت، خواسته های مردم و فرهنگ حاکم بر منطقه است. به طور کلی ساختار و نقوش سجاده ها در اکثر مناطق به هم نزدیک است و این دست بافته ها دارای ریشه های تصویری و مفهومی یکسان اند که بخش اعظم نقوش این سجاده ها به صورت هندسی است. ویژگی ها و مشخصه های بافت بومی و مواد اولیه رایج در استان نیز در این مقاله مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است. روش تحقیق، تحلیلی و توصیفی است و استخراج اطلاعات، علاوه بر مطالعات اسنادی که با رجوع به منابع مکتوب و غیر مکتوب صورت می پذیرد، حاصل مشاهدات، مطالعات و بررسی های میدانی است. تجزیه، تحلیل و تطبیق داده ها و تصاویر، معیاری برای شناسایی سجاده ها و دست بافته های استان بوده و به احیاء و حفظ هنر بومی این منطقه کمک شایانی می نماید.

Studying the Structure of Contemporary Prayer Rugs of Sistan and Baluchestan

Prayer rug is one of handwoven products which have been common in Sistan Baluchestan from ancient times till now, and it has deep spiritual meanings in addition to visual beauty, which has attracted the researchers to itself, especially native experts of this province in the recent two decades. In order to study the prayer rugs, we will classify them into adoptive, half ndash;adoptive, native and original, new and intuitive groups according to people's authentic beliefs and significant motifs which are used in them. The most common and beautiful ones of these samples are the native designs, which include Mehrabi, frame, domicalminaret and prayer rugs. Questions which are asked in this research are as follows: How is general structure of rug prayer rugs of Sistan Baluchestan? Which are the most important designs and motifs of Sistan Baluchestan prayer rugs which have caused their durability? Designs and colors used in rug prayer of Sistan Baluchestan are affected by nature, people's wishes and regional culture. Generally, prayer rugs' structure and motifs are closely similar in most areas of the regions and they have the some visual and meaningful roots, and the most part of these prayer rugs have geometric shapes. Features of native weaving and common raw materials of the province also have been reviewed in this study. The research methodology is analytic and descriptive, and data collection is done with referring to written and unwritten sources in addition to documented studies. Observation results are obtained from field studies and investigation and analysis of data and pictures is a criterion for identifying prayer rugs and handwoven products of this province, and can helps for reclamation and protection of native art of this region.