مدل‌یابی گرایش دانش‌آموزان به فضای مجازی برمبنای عوامل فردی، زمینه‌ای و محیطی: ارزیابی پیامدهای روان‌شناختی آن

این پژوهش با هدف مدل‌یابی گرایش دانش‌آموزان به فضای مجازی بر مبنای عوامل فردی، زمینه‌ای و محیطی و پیامدهای روان‌شناختی آن انجام گرفته است. روش تحقیق، توصیفی از نوع همبستگی بوده و کلیه دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه شهر اردبیل به تعداد 21714 نفر جامعه آماری این پژوهش بودند که از بین آن‌ها 340 دانش‌آموز با استفاده از جدول نمونه‌گیری کرجسی و مورگان به روش نمونه‌گیری خوشه‌‌ای چندمرحله‌ای به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شده‌اند. برای جمع‌آوری داده‌ها پرسشنامه محقق ساخته و پرسشنامه‌های استاندارد آزمون اعتیاد اینترنتى یانگ (1998)، مقیاس افسردگی، اضطراب و فشار روانیلاویبوند (1995)، مقیاس انزوای اجتماعیراسل (1976) و پرسشنامه شخصیتیوودورث (2001) استفاده شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از روش‌های تحلیل عاملی و تحلیل مسیر انجام گرفت. یافته‌ها نشان داد که تمامی ضرایب اثر مستقیم مسیرها معنی‌دار هستند و از میان آن‌ها ضرایب اثر مستقیم از عوامل فردی بر رضایت کاربر (ضریب اثر 0.14 و مقدار 2.40t=) و گرایش به فضای مجازی (ضریب اثر 0.10 و مقدار 2.46t=) و ضریب اثر مستقیم از عوامل محیطی بر رضایت کاربر (ضریب اثر 0.10 و مقدار 1.66t=) در سطح p<0/05 و بقیه ضرایب در سطح p<0/01 معنی‌دار هستند. همچنین تمامی ضرایب اثر غیرمستقیم متغیرها به جزء ضریب اثر غیرمستقیم محیطی به روی گرایش به فضای مجازی از طریق رضایت کاربر در سطح p<0/01 معنی‌دار هستند. برازش داده‌ها نشان دادند: گستردگی اینترنت، دسترسی راحت، ارزان و کم‌هزینه بودن و همچنین محتوای سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی، احساس تنهایی و تعامل با دیگران از جمله عوامل گرایش به فضای مجازی هستند و تاثیر زیاد آن بر اعتیاد به اینترنت، خشونت، انزوای اجتماعی، اضطراب و افسردگی بیانگر آن است که گرایش به فضای مجازی بیشتر از چه منابعی سرچشمه گرفته و چقدر در بروز و یا تشدید اختلال‌های روانی افراد می‌توانند موثر باشند و این موضوع می‌تواند زنگ خطری باشد برای اولیاء خانواده و مدرسه و همچنین مسئولین و تصمیم‌گیران جامعه که به نحو مقتضی و موثر در مدیریت استفاده از این فن‌آوری نقش‌آفرین باشند.

Modeling students’ tendency to cyberspace based on individual, contextual and environmental factors: Assessing its psychological consequences

The aim of this study was to modeling the tendency of students to cyberspace based on individual, contextual and environmental factors and its psychological consequences. The research method was descriptivecorrelational and all high school students in Ardabil were 21,714 statistical population of this study, of which 340 students were selected as a research sample using Krejcie and Morgan sampling table using multistage cluster sampling method. To collect the data, a researchermade questionnaire and standard questionnaires of Young Internet Addiction Test (1998), Lovibond Depression, Anxiety and Stress Scale (1995), Russell Social Isolation Scale (1976) and a questionnaire The character Woodworth (2001) was used. Data analysis was performed using factor analysis and path analysis methods using SPSS 26, LISREL and AMOS softwares. The results showed that all the direct effect coefficients of the routes are significant and among them the direct effect coefficients of individual factors on user satisfaction (effect coefficient 0.14 and T value=2.40) and tendency to cyberspace (effect coefficient 0.10 and The value of T value=2.46 and the coefficient of direct effect of environmental factors on user satisfaction (effect coefficient of 0.10 and T value=1.66) are significant at the level of P<0.05 and other coefficients at the level of P<0.01. Also, all the indirect effect coefficients of the variables, except for the indirect indirect effect coefficient, are significant on the tendency to cyberspace through user satisfaction at the level of P<0.01. The data showed that the vastness of the Internet, easy access, cheapness and low cost, as well as the content of sites and social networks, feelings of loneliness and interaction with others are among the factors tending to cyberspace and its high impact on Internet addiction, violence, social isolation. Anxiety and depression indicate that the tendency to cyberspace originates more from what sources and how much they can be effective in the occurrence or exacerbation of mental disorders, and this can be a wakeup call for parents and school, as well as community leaders and decision makers so appropriate and effective syntax in managing the use of this technology to play a role.