اثربخشی خانواده‌درمانی شناختی - رفتاری بر عملکرد خانواده زوجین، سازگاری و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان پسرآن‌ها

هدف از این پژوهش، بررسی اثربخشی خانواده‌ درمانی شناختیرفتاری بر عملکرد خانواده زوجین، سازگاری و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان پسر آن‍ها در مقطع متوسطه سال اول تا چهارم دبیرستان نواحی چهارگانه آموزش و پرورش اهواز در سال های 1395-1393 بود. از میان دانش آموزانی که نمره پایینی (یک انحراف معیار کمتر از میانگین) در پرسشنامه سازگاری دانش‌آموزان دبیرستانی کسب کرده و عملکرد تحصیلی ضعیفی داشتند، خواسته شد به والدین خود اطلاع دهند تا در صورت تمایل به کلینیک تخصصی پرتو (مربوط به محقق) جهت مصاحبه بالینی و شرکت در پژوهش مراجعه کنند. سپس از میان والدینی که بر اساس مصاحبه بالینی و پرسشنامه عملکرد خانواده، دارای عملکرد خانواده ضعیفی بودند و تعداد آن‍ها 121 نفر بوده است، بر اساس متغیرهای مورد نظر در پژوهش مانند سن، طول مدت ازدواج، وضعیت اجتماعی اقتصادی، عدم ابتلا به بیماری های حاد جسمانی  و روانی و سایر متغیرهای مورد نظر در پژوهش، تعداد 40 زوج کاملاً همتا سازی شده والدین دانش‌آموزان به‌عنوان نمونه انتخاب شدند و به‌ طور تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. روش پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمونپس‌آزمون با گروه کنترل بود. ابزار مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه ارزیابی عملکرد خانواده (ابشتاین،1993)، پرسشنامه سازگاری دانش آموزان دبیرستانی (سینها و سینگ، ١٩٩٣) و شاخص عملکرد تحصیلی برای هر مقطع تحصیلی که شامل معدل کل نمرات همان سال به انضمام معدل کل نمرات سال های گذشته است، به عنوان عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان بوده است. گروه آزمایش 12 جلسه 45 دقیقه‌ای خانواده‌درمانی شناختیرفتاری دریافت کردند، در حالی که گروه کنترل مداخله‌ای دریافت نکردند. در صورت لزوم، دانش آموزان والدین گروه آزمایش در جلسات خانواده درمانی شرکت جستند، اما دانش آموزان والدین گروه کنترل مانند والدین خود تحت مداخله درمانی قرار نگرفتند، لیکن جهت ملاحظات اخلاقی، پس از خاتمه پژوهش به مدت سه جلسه همراه والدین خود، مداخله خانواده درمانی را دریافت کردند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین دو گروه آزمایش و کنترل از لحاظ عملکرد خانواده، سازگاری و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان آن ها وجود داشته استp<0.001. در گروه آزمایش، عملکرد خانواده، سازگاری و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان به‌طور معنی‌داری نسبت به پیش‌آزمون و گروه کنترل افزایش یافته بود. نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن است که خانواده‌درمانی مبتنی بر الگوی شناختیرفتاری بر بهبود عملکرد خانواده زوجین، سازگاری و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان پسر دبیرستانی آنها موثر بوده است.

Effectiveness of Cognitive Behavioral Family therapy on family function of couples, Behavioral Adjustment and Academic Performance of their Male Students

The aim of this research was study the effectiveness of cognitive behavioral family therapy on family function of couples, behavioral adjustment and academic performance of their high school (1st to 4th grade) male students in Ahwaz from 13931395 years. The students, who had one standard deviation below the mean in adjustment questionnaire and poor academic performance, were asked to inform their parents to participate in the research (related to the researcher) for a clinical interview. Then, from parents who had poor family performance based on clinical interview and family performance questionnaire, 121 couples were selected and were matched from age, duration of marriage, educational status, not suffering from acute physical and mental disorders and other criteria considered in this research. Then randomly 40 couples were selected. The research method was semi experimental with prepost test and control group. The sample randomly divided in‌‌‌ to two groups as experimental and control. The instruments were family performance questionnaire, adjustment inventory of high school students and academic performance. The experimental group received 12 sessions of 45 minutes cognitive behavioral family therapy, but the control group did not receive any intervention. If necessary, the students of the experimental group participated in family therapy sessions. For ethical considerations, after the end of the research, they received three sessions of cognitive behavioral family therapy with their parents.The results revealed that there was a significant difference between two groups in family function, behavioral adjustment and academic performance of their students (p < 0.001).