بیگانگی تحصیلی در دانش‌آموزان: نقش کنترل روانی والدین و تاکیدات هدفی معلم

هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه کنترل روانی والدین (شاملِ جهت‌گیری وابستگی و جهت‌گیری پیشرفت) و تاکیدات هدفی معلم (شاملِ تاکیدات تسلطی، عملکردی اجتنابی و عملکردی گرایشی) با بیگانگی تحصیلی و ابعاد آن (شامل نگرش منفی به مدرسه، بی‌اهمیتی به تحصیل و بی‌تمایلی به تحصیل) بود. طرح تحقیق از نوع همبستگی بود. شرکت‌کنندگان پژوهش شامل 371 دانش‌آموز بودند که با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چند‌مرحله‌ای از بین مدارس متوسطه اول شیراز انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش عبارت بودند از: مقیاس مرکب بیگانگی تحصیلی،‌ مقیاس کنترل روانی والدین‌ و مقیاس تاکیدات ساخت هدفی معلم. نتایج به‌دست آمده از تحلیل‌ رگرسیونِ همزمان نشان داد که جهت‌گیری پیشرفت کنترل روانی والدین، نگرش منفی نسبت‌ به مدرسه را به نحو مثبتو تاکیدات هدف عملکردی گرایشی معلم، بی‌اهمیتی به تحصیل را به نحو منفی پیش‌بینی می‌کنند. علاوه‌بر‌این، تاکیدات هدف تسلطی به نحو منفی و تاکیدات هدف عملکردی اجتنابی به نحو مثبت، بیگانگی تحصیلی و ابعاد آن راپیش‌بینی کردند. به‌طورِ‌کلی، کنترل روانی والدین و تاکیدات هدفی معلم توانستند به‌ترتیب 2.3 و 19 درصد از واریانس بیگانگی تحصیلی دانش‌آموزان را تبیین کنند. نتایج تحلیل رگرسیون گام‌به‌گام نیز حاکی از آن بود که به‌ترتیب متغیّرهای تاکیدات هدف تسلطی و عملکردی اجتنابی معلم، قوی‌ترین پیش‌بین برای بیگانگی تحصیلی هستند. نتایج این پژوهش نشان‌دهنده اهمیت تاکیدات هدف تسلطی و عملکردی اجتنابی معلم در بیگانگی تحصیلی دانش‌آموزان است. معلمان می‌توانند با تاکید بر تسلط بر مفاهیم و اجتناب از مقایسه دانش‌آموزان، نقش تعیین‌کننده‌ای در پیشگیری از بیگانگی تحصیلی داشته ‌باشند.