تاثیر مولفه های اقتصاد دانش بنیان بر رابطه مبادله بازرگانی در کشورهای منتخب تولیدکننده نفت

پائین بودن کشش درآمدی تقاضای مواد اولیه و کالاهای سنتی مانند نفت خام در مقایسه با کالاهای صنعتی، ساختار انحصاری بازار در کشورهای صنعتی و شرایط رقابتی در عرضه محصولات اولیه، و پیشرفت‌های فنی معطوف به اقتصادی شدن مصرف مواد اولیه وارداتی سبب شده تا رابطه مبادله به زیان کشورهای درحال توسعه صادرکننده مواد اولیه از جمله نفت– در جریان باشد. این در صورتی است که کشورهای درحال توسعه تولیدکننده نفت خام با بهبود مولفه‌های دانش می‌توانند ساختار صادراتی را به سمت محصولات صنعتی جدید، متنوع و با ارزش افزوده بالا تغییر داده و از آثار سوء نزولی بودن قیمت نسبی صادرات مواد خام بکاهند و رابطه مبادله را بهبود بخشند. بنابراین، تحقیق حاضر به دنبال بررسی تاثیر مشوق‌های اقتصادی و رژیم نهادی، سیستم ابداعات و نوآوری، آموزش و توسعه منابع انسانی و زیرساختارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات، به عنوان مولفه‌های دانش بر رابطه مبادله بازرگانی در گروه منتخب کشورهای درحال توسعه و نیز، منتخبی از کشورهای توسعه‌یافته و یا نوظهور تولیدکننده نفت طی دوره 2018 2003 است. برای این منظور، مدل تحقیق با استفاده از داده‌های تابلویی پویا و به روش گشتاورهای تعمیم‌یافته برآورد گردید. نتایج نشان می‌دهند تاثیر کلیه مولفه‌های دانش بر رابطه مبادله بازرگانی در هر دو گروه از کشورهای منتخب، مثبت و معنی‌دار است اما، ضرایب متغیرهای نرخ ارز موثر واقعی و فراوانی منابع در کشورهای ‌درحال‌توسعه منتخب منفی و معنی‌دار است. لذا، تغییر ساختار تولید از منبع‌محوری به نوآوری‌محوری در این کشورها توصیه می‌شود.

the effect of components of knowledge based economy on terms of trade in selected oil producer countries

the low income elasticity of demand for raw materials and traditional goods such as crude oil in comparison to industrial goods, the monopoly structure of the market in industrial countries, and the competitive conditions in the supply of primary materials, and the technological advances toward economization of consumption of imported raw materials have caused the terms of trade to the detriment of developing countries, the exporter of raw materials is in progress. this is if this group of countries, by improving the componets a knowledge based economy, can change the structure of export goods toward the new, varied, high value industrial products, and the negative effects of the reducing the relative price of raw materials exports and improving the terms of trade. therefore, the present study tried to investigate the effect of economic incentives and institutional regime, the system of innovations, education and human resource development, and the information and communication technology infrastructure as components a knowledge based economy on the terms of trade in the selected group of developing countries and also, a selection of developed or emerging oil producing countries during the period 2003 2018. for this purpose, the research model was estimated using dynamic panel data and generalized moment method. however, the coefficients of real effective exchange rate variables and the abundance of resources in selected developing countries are negative and significant. therefore, changing the structure of production from source oriented to innovation oriented in these countries is recommended.