نارسایی های جداول داده-ستانده متعارف در ایران و راهکار برون رفت در سنجش صادرات و واردات ارزش افزوده

ظهور نظریه‌های نوین تجارت بین‌الملل به شکل «تجارت در کارکردها» در مقابل نظریه‌های سنتی «تجارت در کالاها» بستر تحولات نظام حسابداری بخشی را از جدول واردات رقابتی به جدول واردات غیررقابتی در قرن 21ام فراهم نمود. در پی این تحولات، کشورهای مختلف جهان محاسبه جدول واردات غیررقابتی را در دستور کار خود قرار داده‌اند. اما، در ایران دو نهاد رسمی از دهه 1350 جداول واردات رقابتی را محاسبه می‌کنند که دارای نارسایی‌هایی است.کانون توجه مقاله حاضر واکاوی این نارسایی‌ها و ارائه راهکار حول سه پرسش است: یک-آیا با بکارگیری فرض تناسب واردات می‌توان واردات را از جدول متقارن متعارف تفکیک و بدین ترتیب سازگاری و هماهنگی را بین آن دو برقرار نمود؟ دو- ارقام مستخرج از روش مذکور با جدول محاسبه شده چه میزان اختلاف دارد؟ سه- انعطاف‌پذیری کدامیک از دو نوع پایه‌های آماری (متعارف و داخلی) در تحلیل نظریه‌های نوین تجارت بین‌الملل بیشتر است؟ یافته‌های مقاله حاکی از آن است که نخست هیچ‌گونه سازگاری و هماهنگی بین جدول مصرف واردات با جدول مصرف متعارف و جدول متقارن متعارف وجود ندارد. حال آن‌که جدول پیشنهادی مقاله این سازگاری را تضمین می‌کند. دوم- خطاهای آماری در سطح کلان بین مثبت 1/7 درصد و منفی 1/7 درصد است، حال آن‌که دامنه این خطاها از منظر جمع سطری بخش‌ها بین مثبت 72/5 درصد تا منفی 21/9 درصد را نشان می‌دهند. سوم- جدول پیشنهادی این مطالعه برای کاربرد نظریه‌های نوین تجارت بین‌الملل قابلیت دارد و نتایج آن نشان می‌دهند که اقتصاد ایران 0/93 درصد ارزش‌افزوده در صادرات ناخالص خود را صادر می کند، حال آن‌‌که تخصص‌گرایی عمودی آن معادل واردات ارزش‌افزوده است برابر با 0/07 درصد است و نشان می دهد اقتصاد ایران هنوز در مراحل آغازین فرایند تولید قرار دارد.

fallacies of conventional import type input-output table in iran and way out in measuring value-added in exports and imports

the emergence of the new trade theories, known as “tradeinsteps” versus traditional theories “tradeingoods” provided major changes in the sectoral accounting system from prevailing competitive import type in the 20th century to noncompetitive type table in the 21 century. the former can be used to quantify the traditional theories but is unable to satisfy the new theories whereas the latter can provide the data requirements. to solve this issue, different countries have attempted to estimate noncompetitive import type tables. but in iran, two official institutions have been estimating competitive import type tables since the 1970s, which have aspects of these fallacies. the main purpose of this article is to explore different aspects of this fallacies and suggests a way out with the three following questions: one can the application of import proportionality assumption separate imports from the conventional symmetric table and hence set consistency between them? secondhow much is the statistical errors between the suggested table and the official table? third which one of the two statistical bases (competitive and noncompetitive imports type tables) has more flexibilities in quantifying the new trade theories? using the latest surveybased inputoutput table of 2016, the results reveal that first, there is nonconsistency between official estimated tables whereas the proposed tables guarantees such consistency. second, the statistical errors at the macro level are between positive and negative 1.7 percent whereas at the sectoral level are between positive 72.5 to negative 21.9 percent. third, the share of domestic valueadded in growth exports is 93 percent whereas the share of vertical specialization (which is equivalence to the foreign valueadded) is 7 percent which suggests that the iranian economy is at the beginning of the production process chain.