تبیین جامعه‌شناختی اثر محرومیت اقتصادی و اجتماعی (محرومیت نسبی) بر گرایش به خشونت سیاسی شهروندان تهرانی

هدف و زمینه: هدف از انجام این پژوهش، بررسی تاثیر نقش محرومیت نسبی (محرومیت اقتصادی و محرومیت اجتماعی) بر گرایش به خشونت سیاسی شهروندان تهرانی می باشد. از آنجا که طی سال های اخیر، کنش های خشونت‌آمیز شهروندان بهویژه در شهر تهران، رو به فزونی است، بررسی جامعه شناختی این پدیده می تواند گامی مهم در شناخت آن و اتخاذ تصمیمات مبتنی بر روش های علمی بردارد.روش تحقیق: تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی روش آن، تبیینی پیمایشی می‌باشد. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه این تحقیق، کلیه افراد 18 سال به بالای ساکن شهر تهران در سال 1399 هستند که حجم نمونه با استفاده از نرم افزار spss sample power، 1009 نفر تعیین گردید. نمونه های این تحقیق به روش خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. پس از جمع‌آوری اطلاعات و ورود داده ها در نرم‌افزار spss، ضریب آلفای کرونباخ برای متغیر خشونت سیاسی 0.78، احساس محرومیت اجتماعی 0.82 و احساس محرومیت اقتصادی 0.89 محاسبه شد، همچنین از روش های آماری نظیر تحلیل تک‌متغیره (شاخص ها گرایش به مرکز و پراکندگی) و مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شده است. یافته‌ها ‌و نتیجه گیری: مهم ترین یافته های این پژوهش حاکی از آن است که احساس محرومیت اقتصادی به طور مستقیم بر گرایش به خشونت سیاسی اثرگذار نبوده و اثر آن بر متغیر وابسته پژوهش (گرایش به خشونت سیاسی) به طور غیر مستقیم از طریق اثرگذاری بر احساس محرومیت اجتماعی معنا پیدا می کند. هر چند این میزان اثر نیز بسیار ضعیف است (ضریب تاثیر برابر با 0.08). در مقابل، احساس محرومیت اجتماعی با ضریب تاثیر 0.29، به طور مستقیم بر گرایش به خشونت سیاسی شهروندان اثرگذار بوده است. همچنین، احساس محرومیت اقتصادی با ضریب تاثیر 0.28 بر احساس محرومیت اجتماعی اثرگذار بوده است. نتایج این پژوهش نشان داد با افزایش احساس محرومیت اجتماعی، گرایش به خشونت سیاسی بیشتر می شود. همچنین، احساس محرومیت اقتصادی، به طور مستقیم بر گرایش به خشونت سیاسی اثرگذار نمی باشد.

Sociological Explanation of the Impact of Economic and Societal Deprivation (relative deprivation) on Tehrani Citizens’ Tendency toward Political Violence

Objective and Background: The present study is aimed to investigate the impact of the role of relative deprivation (economic deprivation and societal deprivation) on the tendency of Tehrani citizens toward committing political violence. Since, over recent years, violent acts of citizens, especially in Tehran, is growing the sociological study of this phenomenon can be an important step toward recognizing the issue and making decisions based on scientific methods.Research Method: The present study, in terms of practical aim, is of explanatorysurvey type. A selfmade questionnaire was used to collect data. The population of this research includes all 18+ people resident in Tehran in 2020. The sample size was determined to be 1009 people, using SPSS sample power software. The samples of this research were selected using multistage cluster method. Following collecting information and entering data in SPSS, Cronbach’s alpha coefficient for the variable of political violence, societal deprivation feeling and economic deprivation feeling were 0.78, 0.82 and 0.89, respectively. Statistical methods such as single variable analysis (Indicators of tendency toward focus and scattering) and structural equations modeling have been used.Findings and Conclusion: The most important findings of the study indicate that economic deprivation feeling, did not directly influence the tendency toward political violence, and its impact on the dependent variable of the research (tendency toward political violence) indirectly makes sense through influencing social deprivation feeling. However, this level of impact is also very weak (the impact factor is 0.08). In contrast, social deprivation feeling with an impact factor of 0.29, has directly affected the tendency of citizens toward political violence. Economic deprivation feeling, with an impact factor of 0.28 has influenced social deprivation feeling.Results: The present study showed that growing social deprivation leads to tendency toward more political violence. It also came out that economic deprivation feeling does not directly affect the tendency toward political violence.