حقوق محصولات فکری پدیدآمده از غیر انسان:‏ شرح حقوق کنونی و نقدی بر رویکرد لایحۀ حمایت از مالکیت فکری

همۀ محصولات فکری ناشی از خلاقیت شخص انسانی نیست؛ برخی از آن‌ها حاصل موجوداتی است که انسان نیستند؛ همانند روباتی که اثر ادبی هنری، مثل داستان نو و خلاقانه، می‌نگارد. راجع به نفس و امکان حمایت از این محصولات فکری، به‌ویژه در حقوق غرب، اختلاف بسیاری وجود دارد؛ همچنین، از نظر حقوقی، معلوم نیست که آیا بایستی انسان را مالک آن دانست یا خیر و، در صورت مالک‌دانستن انسان، کدام شخص دارای امتیازات مالکیت تلقی می‌شود. بر اساس منطق حقوق مالکیت فکری، مصالح اقتصادی و اجتماعی پشت آن و بر پایۀ آموزه‌های حقوق طبیعی، بایستی از این محصولات حمایت کرد و کسی را که در ایجاد آن سرمایه‌گذاری کرده است، صاحب حق مالکیت فکری تلقی کرد. در نوشته‌های حقوقی ایران، لایحۀ حمایت از مالکیت فکری تعیین پدیدآورندۀ آثار خودکار را به عرف وانهاده است؛ با این حال، در کنار ابهاماتی که در اعمال حکم مورد نظر لایحه وجود دارد، مقررات گوناگون موجود در حقوق ایران، چه در زمینه‌های کلی حقوق مدنی و چه در گرایش حقوق مالکیت فکری و به‌ویژه مقررات مربوط به حمایت از نرم‌افزارها، واجد احکامی پیرامون حمایت از سرمایه‌گذار است؛ بنابراین بایستی، در تصویب قانون، موضوع توجه قانون‌گذار قرار گیرد و ابهامات لایحه رفع گردد.