بررسی ماهیت و اصول حاکم بر عقد حفظ‏ و‏ مراقبت (صیانت) و جایگاه آن در افزایش بهره‏وری اقتصادی

استفاده از عقد حفظ‏ و ‏مراقبت با هدف ایجاد تعهد به نظارت بر حسن فعالیت تجهیزات و تاسیساتی است که تداوم فعالیت یا کوتاه کردن زمان توقف آن‏ها بهره‏وری اقتصادی را محقق می‏کند. اگرچه در قوانین ایران مانند قوانین بسیاری از کشورها از این عقد به‌‌صراحت نام برده نشده، مزایای عملی آن موجب شده فعالان صنایع به شکلی گسترده در نظام‏های حقوقی مختلف از آن بهره ببرند؛ درحالی‌که ماهیت و اصول حاکم بر آن در برخی موارد دارای ابهام است. در این مقاله تلاش شد بر پایه‌ مطالعه‌ تطبیقی و تجربیات سایر کشورها ابتدا ماهیت این عقد بررسی و تبیین شود و بر مبنای اصول حاکم بر فقه اسلامی و حقوق ایران انعقاد و استفاده از آن اعتبارسنجی شود. با مقایسه‌ عقد با نهادهای مشابه، استقلال یا هم‏پوشانی آثار و احکام آن ارزیابی و در نهایت علل توجیهی به‏ کار بردن آن تحلیل می‏شود. می‏توان گفت عقد حفظ‏ومراقبت عقدی مستقل و بی‏نام است که به واسطه‌ عدم توجه متناسب سازوکارهای سنتی حقوق قراردادها به مفهوم بهره‏وری اقتصادی ایجاد شده است. این عقد مهم‏ترین ابزار حمایتی در حقوق جهت پیشگیری از توقف فعالیت تجهیزاتی است که استفاده‌ مداوم از آن‏ها با خطر تعطیلی مواجه است.

the nature and principles of maintenance contract and its role in increasing economic efficiency

the purpose of maintenance contract is to create an obligation to monitor the good operation of the equipment and facilities, which their continuation of the activity or the shortening of their downtime will improve economic efficiency. although in the law of iran, like the laws of many countries, this contract is not mentioned explicitly; but its practical benefits have persuaded industry activists to take advantage of it widely, while the nature and principles governing it are ambiguous in some cases. this article, based on comparative study and the principles of islamic jurisprudence and iranian law tries to examine and explain the nature of this contract. in the following, its independence or overlapping effects and provisions are evaluated by comparing with the similar institutions, and finally, the reasons justifying its use are analyzed. as a result, it is safe to say that the maintenance contract is an independent contract that is created due to the lack of appropriate attention of the traditional mechanisms of contract law to the concept of economic efficiency. this contract is the primary protection tool in law to prevent the stoppage of the equipment whose continuous use is facing the risk of shutdown.