مطالعۀ تطبیقی معیارهای ارزیابی رفتار ضد رقابتی با تاکید بر حقوق ایران

مبانی حقوق رقابت ماهیتی اقتصادی دارند که تبیین دقیق و رفع ابهام از آن‏‏ها به کارآمدی ضوابط حقوقی خواهد انجامید. معیارهای متعددی برای تحلیل و ارزیابی رفتارهای ضد رقابتی مطرح شده است که می‏توان مهم‌ترین آن‏ها را «ممنوعیت ذاتی» و «محدودیت متناسب و منطقی» دانست. درحالی‌که طبق قاعده «ممنوعیت ذاتی» قالب و موضوع رفتار‌ْ معیار‌ِ ممنوعیت قلمداد می‏شود، قاعده «محدودیت متناسب و منطقی» مستلزم ارزیابی آثار رفتار و ساختار بازار مرتبط است. سایر معیارهای پذیرفته‏شده در حقوق رقابت نیز، منطبق با رویکرد خاص خود، رفتارهای ضد رقابتی را بررسی می‏کنند. در این پژوهش تلاش شد، ضمن تحلیل هر یک از معیارهای طرح‏شده در حقوق رقابت، نقاط ضعف و قوت احتمالی آن‏ها تبیین شود و با بررسی «قانون سیاست‏های کلی اصل 44 قانون اساسی» موضع حقوق ایران در ارتباط با این موضوع مشخص شود. به عنوان نتیجه می‏توان گفت پذیرش هر یک از این معیارها دارای اثر مستقیم در مفاد قوانین و چگونگی مواجهه با رفتارهای ضد رقابتی است و بر مبانی اقتصادی و اهدافی مبتنی است که نظام حقوق رقابت در پی تحقق آن است. در ایران، ابهام مبانی اقتصادی قانون‌گذار و بی‌توجهی به معیارهای مورد نظر در این زمینه از علل ناکارآمدی حقوق رقابت محسوب می‏شود.

Comparative Analysis of AntiCompetition Conducts Evaluation Criteria Emphasis on Iranian Law

The bases of Competition Law have economic nature that precise examination and clarification of them lead to effectiveness of legal regulations.  There are variety of criteria to analyze anticompetitive conducts. The main ones are “Per se rule” and “Rule of reason”. Under “Per se rule”, the subject of conduct is the basis of prohibition, however; “Rule of reason” requires the analysis of effects of conducts and the relevant market structure.  Other admissible criteria in Competition Law in compliance with the specific view, study the anticompetition conducts. This article aims to examine legal rules of antitrust and pros and cons associated with them and also Law on Implementation of General Policies of Principle (44) of Constitution law in order to clarify view of Iranian Law. To conclude, acceptance of any criteria has direct impact on content of laws and the way of addressing anticompletion conducts and also it roots in economic basis and objectives that Competition Law attempts to achieve.  The ambiguity of legislator’s economic bases and also overlooking the criteria in this area are the reasons of ineffectiveness of Competition Law.