نقش لیسانس فرند فناوری در تسهیل فرایند تعیین استانداردهای فنی

سازمان‌های تعیین استاندارد در زمینه حقوق مالکانه اشخاص راهبردهایی مبتنی بر حقوق مالکیت فکری تدوین کرده‌اند که یکی از آن‌ها تعهد به اعطای لیسانس منصفانه و معقول و غیرتبعیض‌آمیز (فرند) است. این التزام در پیشبرد مزایای استانداردسازی از جمله تعامل‌پذیری، توسعه نوآوری، ارتقای رقابت، و افزایش رفاه مصرف‌کنندگان بسیار کارساز است. هدف نویسندگان مقاله حاضر این است که ضمن بررسی اهمیت استانداردهای فنی و نقش محوری سازمان‌های تعیین استاندارد در ایجاد و توسعه آن‌ها جایگاه لیسانس فرند را در تعیین و تجاری‌سازی فناوری‌های ضروری استاندارد تحلیل کنند. این نوشتار نشان می‌دهد چالش میان روند گزینش یک استاندارد و حقوق انحصاری ناشی از فناوری جدّی است و در این میان حصول توافق میان سازمان‌های تعیین استاندارد و دارنده فناوری برای اعطای مجوز بهره‌برداری خاص به کاربران استاندارد فنی اهمیتی حیاتی دارد. ابعاد چنین موضوعی در حقوق ایران ناشناخته است و مقررات ویژه‌ای در این زمینه وجود ندارد و تمهید لیسانس اجباری نیز قادر به برآورد انتظارات و مطالبات مختلف این عرصه نیست. اما، تعمق در راهکارها و واکاوی رویه‌های موجود حقوقی می‌‌تواند در پیوند میان فناوری‌های مزبور و فرایند تعیین استاندارد راهگشا باشد و بستر حقوقی لازم را برای توسعه استانداردهای فنی مرتبط با دارایی‌های فکری مهیا سازد.