مفهوم و آیین دادرسی دعوا و رای غیرقابل تجزیه و تفکیک

آیین دادرسی به دعوا و رای غیرقابل تجزیه و تفکیک در نظام حقوقی ایران با ابهام و اجمال جدّی مواجه است. حتی یک تعریف ساده از قابلیت یا عدم‌قابلیت «تجزیه» و «تفکیک» در قانون دیده نمی‏شود تا بتوان مفهوم و مصداق «دعوای قابل تجزیه» و «رای قابل تجزیه و تفکیک» را یافت. این موضوع دامنگیر رویه قضایی نیز شده است. هرگاه مسئله جدا کردن بخشی از خواسته و صدور رای در زمینه آن قسمت از خواسته که مقتضی صدور رای است باشد، موضوع ناظر به «قابلیت تجزیه دعوا» است و هرگاه مسئله سرایت رای به اشخاصی در میان باشد که در دادرسی ناشی از اعمال یک طریقه شکایت «شرکت نکرده‏اند» یا «شرکت داده نشده‏اند»، موضوع به «رای قابل یا غیرقابل تجزیه و تفکیک» مربوط است. نگاه حقوق فرانسه به رای غیرقابل تجزیه و تفکیک نفی نمایندگی میان‏ آنان و لزوم طرف قرار گرفتن همه این اشخاص هنگام اعمال یک طریقه شکایت است. در حقوق ایران، نظریه تسری مفاد رای پذیرفته شده، که تا حدّی به نظریه نمایندگی نزدیک است.