اثرات هیستوپاتولوژیکی آمونیاک در آبشش، کبد و کلیه بچه تاسماهی ایرانی persicus Acipenser

یکی از مهمترین آلاینده‌های محیط زیست ترکیبات نیتروژنی می‌باشد که مهمترین و خطرناک‌ترین آنها آمونیاک می‌باشد. به طور کلی در تقسیم‌بندی آلاینده‌های آب وجود نیتریت، نیترات و آمونیاک دلالت بر وجود آلاینده‌های شیمیایی معدنی در داخل آب دارد. در این پژوهش اثر سمیت حاد آمونیاک برای بچه تاسماهی ایرانی با میانگین وزنی 3 گرم در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد. آزمایشات در 7 تیمار و سه تکرار و با تعداد 10 قطعه ماهی با روش آب ساکن به مدت 96 ساعت اجرا شد. ماهی‌ها در معرض غلظت‌های مختلفی از آمونیاک که برای بچه تاسماهی ایرانی با مقادیر0، 5، 7، 5/9،2/13، 18 و 25 میلی گرم در لیتر، قرار گرفتند. ابتدا میزان lc50 آمونیاک در زمانهای 24، 48، 72 و 96 ساعت به دست آمد که برای بچه تاسماهی ایرانی به ترتیب 60/12، 82/9، 00/8 و 37/6 میلی گرم در لیتر آمونیاک کل محاسبه گردید. بعلت قرار گرفتن طولانی مدت ماهیان در غلظت‌های کمتر از lc50، پس از استخراج مقادیر lc50 یک سطح پایین (low) که 25% غلظت lc50 و یک سطح بالا (high) که 75% غلظت lc50بوده را انتخاب و آزمایش مجدد با 3 تیمار و یک گروه شاهد با 3 تکرار انجام پذیرفت که دامنه غلظت‌های این ماده 59/1، 18/3 و 77/4 میلی‌گرم در لیتر آمونیاک کل بود. سپس جراحات احتمالی هیستوپاتولوژیک آبشش، کبد و کلیه نمونه‌های مورد بررسی در این گونه ماهیان خاویاری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دهنده نظیر پرخونی، هیپرپلازی، چسبندگی تیغه‌های ثانویه، تورم تیغه‌های اولیه، خونریزی و نکروز سلولی در آبشش، پرخونی، احتباس صفراوی، نکروز سلولی و آتروفی هپاتوسیت‌ها در کبد و پرخونی، التهاب بافت بینابینی، نکروز سلولی، اتساع فضای بومن، هموسیدروزیس در کلیه در غلظت‌های بالای lc50 و پرخونی، هیپرپلازی، چسبندگی تیغه‌های ثانویه، تورم تیغه‌های اولیه، خونریزی و نکروز سلولی در آبشش، پرخونی، احتباس صفراوی و نکروز سلولی در کبد و پرخونی، التهاب بافت بینابینی، نکروز سلولی، اتساع فضای بومن، هموسیدروزیس در کلیه در غلظت‌های پایین lc50 بود. بطور کلی بیشترین صدمات مربوطه در آبشش این ماهیان مشاهده شده است. جراحات آبشش بر تبادلات گازی و تنفس تاثیر گذاشته و در حالات شدیدتر می‌تواند منجر به اتصال تیغه‌های مجاور به یکدیگر و جلوگیری از تبادلات گاز شده و در نهایت منجربه مرگ شود. نتایج نشان می‌دهد که تخریب هیستوپاتولوژیک آبشش، کبد و کلیه با افزایش غلظت آمونیاک در طی زمان ارتباط مستقیم دارد. در این پژوهش شدت عوارض ایجاد شده در غلظت‌های تعیین lc50 بیشتـر و متفاوت از شدت عوارض غلظت‌های زیرlc50، در هر تیمار بود که بـه دلیل افزایش غلظت و تاثیر سریع آمونیاک بر روی اندامها می‌باشد. این پژوهش در زمینه تعیین شدت کشنده آمونیاک و بررسی مسمومیت حاد با آمونیاک (n-nh4,96h) در بچه تاسماهی ایرانی persicus acipenser و همچنین تاثیر این ماده سمی برروی بافت آبشش، کبد و کلیه در غلظت‌های بالا و زیر lc50 صورت گرفت.