تحلیلی بر رویکرد تفسیری محدث جزائری

پس از عصر نزول قرآن درتاریخ تفسیر شاهد بروز رویکردی هستیم که تفسیر قرآن را صرفا در بستر دانش حدیث دنبال کرده است.بر اساس این رویکرد باب نظرورزی واجتهاد در حوزه معانی قرآن ، مسدود بوده است.به همین علت بوده که شیخ طوسی از کسانی یاد می کند که تفسیر هیچ بخشی از ظواهر قرآن را جزبه کمک خبر منقول جایز نمی شمرده اند. نشانه های آشکار حضور این جریان روایت گروی را در سده یازدهم هجری و در میان گفتمان کسانی از مکتب اخباری مانند استر آبادی ملاحظه می کنیم. شایسته یادآوری است همه وابستگان به این جریان فکری در نگاه تفسیری خود یکسان نبوده اند . یکی از این مفسران ، سید نعمه الله جزائری صاحب تفسیر عقودالمرجان است. نوشته حاضر به بررسی روش تفسیری این مفسرمی پردازد. این تفسیر با توجه به دیدگاه فکری مولف آن، در زمره تفاسیر اخباری جای می گیرد. وی با وجود دیدگاه اخباری، علاوه بر استفاده از احادیث معصومان ، از نظرات دیگر مفسران شیعه و سنی بهره برده و آنها را به صورت گزینشی و منتخب در ذیل آیات بیان نموده است. مفسر در پاره ای موارد به گزینش و یا ترجیح قولی بر قول دیگر و یا حتی ارائه نظری ذیل آیه اقدام نموده است. به همین دلیل گرچه روح حاکم بر تفسیر وی برگرفته از اندیشه های اخبار گرایانه است اما در یک بیان کلی می توان گفت: این تفسیر، در فرازهای گونه گون خود از مشی اخباری گری خارج شده است. استناد به سخنان مفسرانی مانند شیخ طوسی وطبرسی ویا زمخشری ودیگرانی که تفسیری متفاوت از رویکرد اخباری داشته نشانه آشکار این خروج به شمار آمده وحتی می توان گفت اقوال آن هارا که خردورزانه است تلقی به قبول کرده است.

An Analysis of Mohaddes Jaza'eri’s Interpretive Approach

Following the revelation period of the Quran in the history of interpretation, we witnessthe advent of an approach tointerpretation that pursuesthe interpretation of the Quran merely within the context of hadith sciences. According to this approach,speculation and ijtihadin the field of the implications of the Qur'an is blocked. For this reason, Sheikh Tusirefers to those who did not allow the interpretation of any part of the Quran except through benefiting from narrated traditions. Obvious signs of this narrative trendare observed in the eleventh century and in the discourse of suchAkhbari exponentsas Astarabadi. It is worth mentioning that all the affiliates ofthis schooldid not have the same interpretation outlook. One of these interpreters is SeyedNematollahJaza'eri, the author ofUqud alMarjanInterpretation. The present article deals with the interpretation method of this interpreter. Givenits author's intellectual perspective, thiswork is categorized as an Akhbari interpretation. Despite his Akhbari perspective, he has made use of other Shiite and Sunni interpretersrsquo views as well as the hadiths of the infallibles (a.s.) and he has selectively mentioned them next to the verses. In some cases, the interpreter has expressedpreferenceas to a statement in comparison to another statement and haseven mentioned ideas with respect to a verse. Hence, although thiswork of interpretation mostly has an Akhbari atmosphere,it can be generally said thatit has deviated from its Akhbari approach in its various passages. Various citations from such commentators as SheykhTusi, Tabarsi,Zamakhshariand others whose interpretation approach was different from that of Akhbarisrsquo verify this deviation and even it can be said that he has accepted the statements which were deemed to be rational.