امکان یا امتناع جاودانگی نفس در مابعدالطبیعه دکارت

تاملات در فلسفه اولی بهترین و گویاترین اثر دکارت است که او در آن مابعدالطبیعه ‌خود را به‌بیانی روشن و به‌گفته خود به «بهترین و درست‌ترین روش تعلیم» یعنی به‌ «روش تحلیل» بر خواننده عرض می‌دارد (csm ii 111) . دو واژه «خدا» و «نفس» در عنوان فرعی این کتاب، چه‌بسا امروزه خوانندگانی را از غیر اهل فلسفه که دغدغه دین و حیات اُخروی دارند، به خواندن این کتاب برانگیزد. البته باید توجه داشت که با نگاهی گذرا به نمایه‌ آثار دکارت، درمی‌یابیم که واژه‌های «خدا» و «نفس» یا «ذهن» (که دکارت این دو را به یک معنا می‌گیرد) از پرتکرارترین واژه‌ها در آثار او به‌شمار می‌رود و هرکس که اندک آشنایی با نظام فلسفی او داشته باشد، خوب می‌داند که بن‌‌مایه نظام فلسفی دکارت بر محور همین مفهوم نفس یا ذهن استوار است. نویسنده مقاله پیش‌رو بر آن است که اولاً آنچه دکارت از آن به نفس انسانی یاد می‌کند با آنچه در گفتمان دینی و در بحث جاودانگی نفس در ادیان ، در مدنظر است، تفاوت بسیاری وجود دارد تا جایی‌که نفس مدنظر دکارت، به‌فرض جاودانگی، کارکرد دینی نمی‌تواند داشته باشد. ثانیاً قول به جاودانگی نفس با التزام به اصول مابعدالطبیعه ‌دکارتی سازگار درنمی‌آید.