استعاره مفهومی «عقل» در روایات

استعارۀ مفهومی، از موضوعات کلیدی علم زبان‌شناسی شناختی است که اساس آن، فهم یک حوزۀ مفهومی بر حسب حوزۀ مفهومی دیگر است. معناشناسی شناختی از جمله دانش‌هایی است که راه را برای کشف و تحلیل روابط درون‌متنی روایات هموار می‌کند. معصومان(ع) برای بیان مفهوم »عقل «، مخاطبان خود را از رهگذر امور مادی و محسوسات به تامل در امور نامحسوس فرا می‌خوانند. این فرایند موجب القای تعالیم دینی از طریق ارائۀ شباهت هستی شناختی و معرفت شناختی میان دو حوزۀ مبدا و مقصد می‌شود. هدف پژوهش حاضر، تحلیل استعاره‌های مفهومی »عقل « در روایات است. پژوهش با روش توصیفی تحلیلی انجام شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد که مهمترین حوزه‌های مفهومی »عقل « در روایات شامل نور و روشنایی، سرمایه و ثروت، بی‌نیازی، بخشش، نعمت، زیبایی و آراستگی، هدایت‌گری، قدرت و فرماندهی، آبادانی، درمانگری، دوستی و گشایش است که با ترکیب طرح‌واره‌های تصویری حاصل از دو حوزۀ مبدا و مقصد، نظام شناختی هدفمند و روشنگرانه را در بافتی استعاری و قابل درک ارائه داده و سبب باورپذیری و تمرکز و انتقال هرچه بهتر آموزه‌ها شده است.

The Conceptual Metaphor of “Reason” in Narrations

Conceptual metaphor is one of the key topics in cognitive linguistics, which is based on understanding one conceptual domain in terms of another. Cognitive semantics is one of the sciences that paves the way for discovering and analyzing the intratextual relations of narrations. In order to explicate the concept of ldquo;reason rdquo;, the Infallibles (a.s.) invited their addressees to reflect on the intangible through material things and the tangible. This process induces religious teachings by providing ontological and epistemological similarities between the two domains of origin and destination. The aim of the present study, which has been conducted using the descriptiveanalytical method, is to analyze the conceptual metaphors of ldquo;reason rdquo; in narrations. The findings of this study revealed that the most important conceptual domains of ldquo;reason rdquo; in narrations include light and illumination, capital and wealth, needlessness, forgiveness, blessings, beauty and adornment, guidance, power and command, prosperity, healing, friendship and openness, which in combination with image schemas obtained from the two domains of origin and destination have provided a purposeful and enlightening cognitive system in a metaphorical and comprehensible context and caused credibility, concentration and better transmission of teachings.