واکاوی معنایی واژه تربیت و رهیافت معنایی واژه ربوبیت در قرآن

واژه ربوبیت از ریشه »ربب « به معنای پرورش دادن و البته نمونه های قرآنی آن ‌که از نظر معنایی هم راستا با این واژه است، در ساختار صرفی از ریشه »ربو « به شمار آمده؛ ربوبیت را اما از منظر قرآن می‌توان به دو نوع تکوینی و تشریعی تقسیم نمود و تکوینی را نوعی هدایت غیرمستقیم و نامحسوس که اختصاصی به انسان ندارد و تشریعی را ویژه انسان دانست که مشخصه بارز آن ارسال پیامبران و کتب آسمانی در امر هدایت است؛ البته ربوبیت را با همین مفهوم می‌توان به عام و خاص تقسیم نمود و ربوبیت عام را افزون بر پروراندن و تربیت همه انسان ها به یک اندازه به پرورش همه موجودات در نظام هستی تعمیم داد و ربوبیت خاص را نوع ویژه‌ای از تربیت الهی دانست و پرورش انسان های خاص مثل پیامبران را از این مقوله به‌شمار آورد. این پژوهش تلاش کرده تا مصادیق ربوبیت »ربّ العالمین « را که همگی به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در ارتباط با انسان است، نخست دسته بندی و سپس مفهوم یابی کند. بدین منظور لایه‌های معنایی هر یک را با توجه به سیاق آیات و در حوزه ربوبیت الهی تبیین نموده است. از نتایج این مطالعه اثبات خاص بودن انسان نزد خداوند است که ربوبیت ویژه الهی را نصیب او کرده، پیامبران را در بهترین شکل آن پرورش می دهد تا هدایت تشریعی سایر انسان ها را که از مصادیق ربوبیت است، از طریق ایشان جاری فرماید.

A Semantic Analysis of the Word Tarbiyat and the Semantic Approach of the Word Rububiyat in the Quran

The word rububiyat comes from the root ldquo;rabb rdquo; meaning to train, and of course its Quranic examples, which are semantically aligned with this word, are considered to come from the root ldquo;rabbu rdquo; in the inflectional structure. However, from the perspective of the Quran, rububiyat can be divided into two types: takwini and tashri rsquo;i. The takwini type is a kind of indirect and intangible guidance that is not specific to human beings, but the tashri rsquo;i type is specific to human beings, which is particularly characterized by sending prophets and divine books for guidance purposes. Of course, considering the same concept of rububiyat, it can be divided into general and specific types. The general type covers nurturing all creatures in the system of existence, as well as nurturing all human beings to the same degree, and the specific type can be considered a special kind of divine nurturing that covers the training of special people like the prophets. This study is an attempt to, first, categorize and then explicate the examples of the lordship of the ldquo;Lord of the Worlds rdquo;, all of which are directly or indirectly related to human beings. For this purpose, the semantic layers of each of them have been explained in the field of divine Lordship and according to the context of the verses. One of the results of this study is to prove that man is of special standing for God, Who has bestowed special divine lordship on him and trains the prophets in their best form, so that the legislative guidance of other human beings, which is one of the examples of lordship, can be fulfilled by them.