تطبیق آراء مفسران در تفسیر «ثُمَّ قَضی‌ اَجَلًا وَ اَجَلٌ مُسَمًّی عِنْدَهُ» با تکیه بر ارتباط آیات

در تفسیر عبارت ثُم قَضى اَجلًا و اَجلٌ مسمى عنْده »( الانعام، 2)، آراء مختلفی از سوی مفسران مطرح شده است .واژه اجل در تفاسیر به معنای مدت زمان تولد تا مرگ، اجل محتوم، اجل آخرت، خواب، اجل قابل تقدیم و تاخیر، اجل دنیا، اجل بعث و اجلی که در لوح محو و اثبات ثبت شده است، آورده شده است. همچنین در تفسیر اجل مسمی اختلاف زیادی در میان آراء مفسران دیده می شود و آن را به: فاصله زمانی مرگ تا قیامت (مدت زمان برزخ)، اجل قابل تقدیم و تاخیر، اجل دنیا، اجل قیامت، اجل مرگ، اجل ثابت و محتوم، فاصله زمانی خلقت تا مرگ و ... تفسیر کرده اند. صرف نظر از آرائی که هیچ دلیلی برای آنها ارائه نشده است، سایر آراء در چهار دسته اصلی تقسیم بندی می شوند: دسته اول که اجل را مدت عمر و اجل مسمی را مدت زمان پس از مرگ می دانند، دسته دوم که اجل و اجل مسمی را در معنای خواب و مرگ گرفته اند، دسته سوم که اجل را محتوم و اجل مسمی را غیر محتوم میدانند و دسته چهارم که اجل را قابل تقدیم و تاخیر و اجل مسمی را محتوم و ثابت می دانند. این پژوهش با بررسی دلایل مفسران در ارائه این آراء و با تکیه بر ارتباط آیات و با توجه به ترتیب و ارتباط میان واژگان در این آیه نشان می دهد چگونه بررسی سیاق و ارتباط واژگان در تفسیر تطبیقی این آیه به کمک مفسر می آید. همچنین توضیح خواهد داد اجل مطابق پیامد اعمال انسانها قابل تقدیم و تاخیر بوده و اجل مسمی، اجلی در علم خداست که در پایان زندگی هر فرد زمان وقوع این دو اجل بر هم منطبق می شود.

An Analysis of Fakhr Razi's Approach in Dealing with the Readings (of the Quran) in Mafatih al-Ghayb

The level of adherence of a prominent interpreter such as Fakhr Razi to a specific reading (of the Quran) and interpretation of the Quran on the basis of it is one of the points that widens the audiencechr('39')s horizon in using his interpretation. Using the descriptiveanalytical method, this study explores Fakhr Razichr('39')s approach in Tafsir alMafatih alGhayb to the differences in readings of the Quran. In dealing with this issue, he is sometimes silent, and at times he only suffices to mention the differences in readings, and in the interpretation of some verses, he analyzes them and chooses one particular reading by mentioning the relevant reasons. Fakhr Razi has made use of the knowledge of readings (of the Quran) in interpretation to expand the meanings of verses, as well as to reinforce meanings and remove ambiguity from challenging verses.