تحلیل رابطه حق در قرآن مجید بر پایه معناشناسی حق در قرآن و با تاکید بر معناشناسی ساختگرا

تحلیل رابطه‌ای یکی از گونه‌های شناخته‌شده معناشناسی ساختگراست که بر اساس روابط میان واحدهای زبانی، به تبیین مفهومی واژگان می‌پردازد. واژه حق یکی از مفاهیم کلیدی و بنیادی در جهان‌بینی قرآن است که کشف حوزه معنایی آن در شبکه معنایی قرآن اهمیت بسیاری دارد. زیرا با کشف روابط مفهومی حق، میدان واژگان هم‌معنا، زیرشمول و مقابل آن ترسیم شده و جایگاه این مفهوم در جهان‌بینی قرآن تعیین می‌شود. پژوهش پیش‌رو به روش توصیفی تحلیلی، بر اساس دستاوردهای معناشناسی ساختگرا، با کمک مولفه‌های معنایی حق به تبیین روابط مفهومی آن پرداخته و به این نتیجه رسیده است که حق در قرآن کریم با واژه‌هایی چون؛ پیامبر، کتاب و وعده رابطه شمول معنایی و با قسط و صدق رابطه هم‌معنایی و با واژه‌هایی نظیر؛ بهره و نصیب، واجب شدن و توحید رابطه چندمعنایی دارد. باطل، کذب و لعب در تقابل مکمل و ظن، ریب و ظلم در تقابل‌ ضمنی با حق هستند.

An Analysis of the Meaning Relations of ‘Truth’ in the Holy Quran Based on the Semantics of Hagg (the Truth) in the Quran and with an Emphasis on the Constructivist Semantics

Relational analysis is one of the wellknown types of constructivist semantics which conceptually explains lexical items relying on the relationships among language units. The word lsquo;truth rsquo; is one of the key and fundamental concepts in the Quranic worldview, and the discovery of its semantic field in the semantic network of the Quran is highly important as, with the discovery of its sense relations, its synonyms, hyponyms and antonyms are identified, and the place of this concept in the worldview of the Quran is determined. The present study has been conducted using the descriptiveanalytical method and on the basis of the achievements of constructivist semantics. Using the semantic components of the word lsquo;truth rsquo;, we explained its sense relations and concluded that, in the holy Quran, words such as prophet, book and va rsquo;deh (vow) are hyponyms of lsquo;truth rsquo;, qest (justice) and sedq (sincerity) are its synonyms and words such as bahreh (profit), vujub (legal obligation) and towhid (unity) have polysemic relation with it. We further concluded that the words batel (falsehood), kezb (untrue) and la rsquo;ab (play) are complementary antonyms and zann (opinion), reib (doubt) and zolm (cruelty) are implicit antonyms of lsquo;truth rsquo;.