خلافت الهی در آیات قرآنی از منظر ابن ترکه اصفهانی

خلافت الهی یکی از مباحث عمیق علمی و معرفتی در علوم الهی و انسانی است و نقش عرفای الهی در این زمینه بسیار اساسی است. دو بحث بنیادین در عرفان اسلامی وجود دارد، نخست بحث توحید یا خداشناسی است و با توجه به آیه: «علم آدم اسماء کلها» موضوع آن مقام ربوبیت و اسما و صفات اوست و دیگری بحث انسان‌شناسی است که با توجه به آیه: «انی جاعل فی الارض خلیفه» به انسان در مقام خلیفه الله می‌پردازد. یکی از مهم‌ترین حکیمان و عارفان که در زمینه بحث انسان کامل قلم زده است صائن الدین ابن ترکه می‌باشد که در این تحقیق با توجه به آراء توحیدی و انسان‌شناسانه وی، سعی شده سیمای انسان کامل و با ولایت، انسانی که صاحب خلافت الهی می‌باشد به تصویر کشیده شود. ابن ترکه کتاب مهم خود یعنی تمهید القواعد را به این دو بخش اساسی تقسیم کرده است و در هر بخش به این مباحث پرداخته است، در بخش دوم نظرات دقیق و لطیفی را در زمینۀ خلافت الهی انسان بیان نموده است. در این مقاله بحث از مقام خلافت الهی انسان با توجه به تفاسیر عرفانی از آیات قرآن و با نظر ویژه به آراء صائن الدین ابن ترکه مورد توجه قرار خواهد گرفت.

Divine Vicegerency in Quranic Verses from the Perspective of ibn Tarakeh Isfahani

Ziyarate Jame rsquo;e Kabirah is one of the most popular prayers with observable effects that can be recited in honor of the infallible Imams. One of its significant features is that it includes statements from the Prophet rsquo;s (p.b.u.h.) Ahl alBayt. This prayer has been described by some revisionist Shiites as exaggerative as some special and extraordinary qualities have been attributed to the Ahl alBayt in it. Among the most important criticisms expressed about the contents of this prayer is the claim that some of its themes are in contradiction to some Quranic verses. In this study, the textual criticisms expressed about this prayer, that have led to considering it fictitious, have been examined and proven to be unjustified on the basis of Quranic evidence, interpretive criteria, and hadith appreciation. Incomplete understanding of the verses of the holy Quran and being dogmatic about the meaning perceived for each verse, the lack of reference to the authentic hadith commentary, the lack of attention to the linguistic features of the Quran and narrations and the lack of attention to hadith appreciation have caused this problem.