برساخت معنایی زن روشنفکر خاص در سینمای پس از انقلاب اسلامی

هدف مقاله پیش‌رو پاسخ به این پرسش است که تصویر زن روشنفکر در سینمای پس از انقلاب اسلامی چگونه برساخته شده است؟ برای نیل به این هدف از مفهوم «روشنفکر خاص» «میشل فوکو» و روش «تحلیل روایت» استفاده شد. حجم نمونه شامل 13 فیلم تولیدشده بین سال‏های 1360-1390 است که به شیوۀ هدفمند گزینش ‌شده است. یافته‏ها نشان می‏دهد که در سینمای پس از انقلاب، زن روشنفکر، زنی مستقل، شاغل، تحصیلکرده با پوششی مدرن است که در تقابل با مناسبات خانوادگی قرار ‏گرفته است؛ ازاین‌رو، در سینمای پس از انقلاب «خانواده» حوزه اصلی فعالیت زنان روشنفکر بازنمایی شده است و روایت سینما از تحول شخصیت این زنان، روایت تغییر شکل برساخت «تقابل روشنفکر بومی و روشنفکر غربی» در سال‌های پایانی دهه شصت، به برساخت «روشنفکر مدرن ایستاده و مقاوم» در دهه هفتاد و «روشنفکر مدرن شکست‌خورده» دهه هشتاد است؛ همچنین برساخت سینمایی این مفاهیم در راستای بازتولید گفتمان‌های سیاسی ـ اجتماعی مسلط در هر دهه عمل می‏کند.

Construction of a Specific Intellectual Woman in the Iranian Movies

this study aims  to answer the question that how the image of the intellectual woman is constructed in the Iranian movies? In order to achieve the purpose, 13 movies, which have been selected by purposive sampling method, have been analyzed through the «narrative analysis« method and considering the «specific intellectual« theory of Michel Foucault. Results show that in the Iranian movies specific intellectual woman is an independent, employed, educated woman who stands against the family rules. Hence, «family« is the main functional zone of intellectual women; and the narrative  of  these women in the cinema  is the construction of «the conflict between inside and outside intellectual« in the 1980’s, construction of «the rebellious modern intellectual« in 1990’s and construction of «defeated modern intellectual« in 2000’s. Finally, construction of these concepts are related to dominant political discourses. political discourses. Keywords: Intellectual Woman; Specific Intellectual; Narrative Analysis; Michel Foucault; Sociology of Film