نقش مساجد در پیروزی انقلاب اسلامی ایران

مساجد در صدر اسلام به‌دلیل عهده‌داری کانون اصلی ارتباط مردم به‌ویژه فعالان جامعه، کارکردهای فراوانی در نظام اجتماعی ایفا می‌کردند. در عصر جدید به‌دلیل تفکیک ساختاری و تقسیم کار به برخی از کارکردهای اجتماعی و سیاسی آن کمتر توجه می‌شود. با این حال در جریان انقلاب اسلامی ایران، مساجد نه‌تنها محلی برای عبادت که محلی برای فعالیت فرهنگی علیه رژیم و نظام اجتماعی حاکم تبدیل شد. با توجه به مطالب یادشده، نگارندگان برای تحلیل نقش مساجد در انقلاب اسلامی ایران از رهیافت کارکردگرایانه به‌ویژه نظریه‌های تالکوت پارسونز و رابرت مرتِن بهره گرفته و با استناد به نمونه‌های تاریخی مرتبط با تحولات ایران در سال‌های انقلاب نشان داده‌اند مساجد ایران در آن سال‌ها با تجمیع همفکران، آموزش الگوهای ارزشی متضاد با ارزش‌های نظام حاکم به مردم و انتقاد از سیاست‌های حاکم بر نظام اجتماعی دوره پهلوی بر مبنای الگوهای ارزشی اسلامی، توانسته‌اند نقش عمده‌ای به همراه برخی دیگر از فعالان عرصه فرهنگی، در ایجاد اختلال در کارکرد حفظ الگوهای ارزشی و انگیزشی نظام اجتماعی حاکم و در نتیجه عدم تعادل آن ایفا کنند. این کژکارکرد به یاری یک کارکرد پنهان در مساجد یعنی سازمان‌دهی ارتباطات مبارزان انقلاب اسلامی شکل گرفت.