تاریخ بیداری زنان؛ بازنمایی مسائل زنان و خانواده در روزنامه نگاری دوران مشروطه

اولین نسل جنبش زنان در ایران، از اواخر قاجار و انقلاب مشروطه ظهور یافتند. آن‌ها با وقوع مشروطه، صاحب نشریه و روزنامه شدند. این نشریات، تنها رسانه های فراگیر در ایران عصر قاجار قلمداد می شدند. نشریات زنان، مهم‌ترین ابزار آن‌ها برای رساندن صدای خود به جامعه و پیگیری جنبش مطالبه گری در راستای برابری جنسیتی بود. پژوهش حاضر به دنبال شناسایی مسائل و مطالبات خانوادگی زنان در مطبوعات عصر مشروطه است. در این راستا، تمام شماره های باقی‌مانده از هفت نشریه زنان در دوران مشروطه (شامل نشریات «دانش»، «شکوفه»، «زبان زنان»، «نامه بانوان»، «جهان زنان»، «عالم نسوان» و «مجله جمعیت نسوان وطن خواه») با روش تحلیل مضمون، مورد واکاوی و تحلیل قرار گرفته است. یافته های این پژوهش نشان داد که در نشریات زنان در عصر مشروطه، خانواده ایرانی کانون دغدغه ها و مطالبات گوناگون بوده است. در این نشریات، سلطه پدرسالاری، ریشه تمام مسائل و مشکلات زنان قلمداد می شد که پیامدهای گوناگونی چون ازدواج اجباری دختران، کودک همسری آن‌ها، چندهمسری مردان، طلاق های آسان زنان توسط مردان، خشونت های خانگی علیه زنان، ممانعت از اشتغال زنان، زنانه شدن فقر و گسترش روسپی گری و امثال آن را برای زنان ایرانی به همراه آورده بود. زنان در نشریات خود در یک نبرد گفتمانی با ایدئولوژی پدرسالاری و مصادیق متعدد آن قرار گرفتند. آن‌ها با تضعیف گفتمان جنسیتی حاکم در عرصه های مختلف، می کوشیدند که زمینه تغییر قوانین خانواده در کشور را مهیا سازند تا از این طریق، پیامدهای پدرسالاری در زنان و خانواده را مهار کنند.

history of women’s awakening; representation of women and family issues in the journalism of the constitutional era in iran

iranian women, for the first time, owned newspapers for women with the advent of the constitutional revolution (1906). newspapers were the only mass media in iran during the qajar period (1789-1925). women’s newspapers were also the most important tool of the women’s movement in the struggle for gender equality. this study aimed to identify women’s family issues and demands in women’s newspapers in the constitutional era (1906-1925). the findings of this study showed that women’s newspapers in the constitutional era considered the domination of patriarchy in society as the root of all women’s issues and problems. patriarchal domination for iranian women had various consequences, including the forced marriage of girls, child marriage, polygamy for men, domestic violence against women, prevention of women’s employment, feminization of poverty, and the spread of prostitution. for this reason, women in their newspapers strongly criticized the dominance of patriarchal discourse in society. they sought to undermine the patriarchal discourse in society. the purpose of the women’s newspapers was to pave the way for family law changes in the country. in this way, they sought to control the negative consequences of patriarchy on the lives of iranian women.