گفتمان‌کاوی برنامه معرفتی تلویزیون؛ مورد مطالعه: مجله علوم انسانی زاویه

رسانه ها در صورت بندی های فرهنگی جامعه، نقش محوری ایفا می کنند و این بازی را نه فقط با بازتاب دادن فرهنگ، بلکه با شرکت در فرهنگ سازی به اجرا می گذارند. در این مقاله با تمرکز بر متون تولیدی برای مخاطب نخبه، تلاش شده است، محتوای مختص برای این‌گونه از مخاطبان، مورد واکاوی قرار گیرد و نحوه بازنمایی مباحث فکری و اندیشگانی که از دغدغه های فکری مخاطب نخبه است؛ تحلیل شود. همچنین در پی آن هستیم؛ نشان دهیم در برنامه گفتگو محور تلویزیون، سازوکار صورت بندی آگاهی برای مخاطب نخبه چگونه است و سوژه‌های متکثر و نظام های فکری آن‌ها چگونه بازنمایی گفتمانی می یابد. به دیگر سخن، آیا از متون رسانه ای شده از شبکه فرهیختگان صداوسیما - شبکه چهار سیما-، صداهای مختلفی انعکاس می یابد و درنهایت بررسی خواهد شد در تلویزیون جمهوری اسلامی ایران، گفتمان‌های معاصر ایران در تقابل با یکدیگر، چگونه معرفی می شوند. بدین منظور مجله تصویری زاویه به‌عنوان مطالعه موردی انتخاب شده و با روش تحلیل گفتمان رویکرد لاکلا و موف 43 قسمت از این مجموعه تلویزیونی طی سال های 1397 تا شهریور 1400 بررسی شده است. مهم ترین نتایج پژوهش نشان می دهد که گفتمان غالب متون مورد بررسی، گفتمان اسلام سیاسی است. این گفتمان با مفصل بندی دال هایی چون احیای تمدن اسلامی، اسلامی سازی و بومی سازی علوم انسانی، عقل گرایی اجتهادی، جدایی‌ناپذیری دین از سیاست، تقابل با غرب و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، گفتمان انقلاب اسلامی را بازتولید و تثبیت می کند و به این شیوه با مداخله هژمونیک در گفتمان های رقیب به مشروعیت بخشی این گفتمان نزد سوژه ها می پردازد.

discourse-analysis of tv’s epistemic program; subject of study: zawiya journal of human sciences

the media play a central role in the cultural formations of the society, and they play this game not only by reflecting the culture, but also by participating in culture-building. in this article, by focusing on the texts produced for the elite audience, it has been tried to analyze the content specific to this type of audience and the way of representing the epistemological and intellectual ideas that are among the intellectual concerns of the elite audience; be analyzed. we are also looking for it; let’s show how the mechanism of formation of knowledge for the elite audience is in the tv talk show and how the multiple subjects and their intellectual order are represented in discourse. in other words, are different voices reflected in the texts broadcasted by irib - and finally it will be examined how the contemporary discourses of iran are in conflict with each other on the tv of the islamic republic of iran. for this purpose, zavya’s video magazine was selected as a case study and 43 episodes of this program have been studied by the method of critical discourse analysis (laclau and mouffe approach) for a period from 1397 to september 1400. the most important results of the research show that the dominant discourse of the examined texts is the discourse of political islam,and this discourse is articulated with signs such as the revival of islamic civilization, islamization and localization of humanities, islamic rationality, inseparability of religion from politics. confrontation with the west, islamic-iranian model of progress, and in this way, by hegemonic intervention in rival discourses, legitimizes the discourse of the islamic revolution.