شریعتی و بنیان‌گذاران جامعه شناسی (بررسی نحوۀ ارتباط اندیشه‌های شریعتی و تفکرات بنیان‌گذاران جامعه‌شناسی)

مقالۀ پیش رو تاثیر اندیشه های بنیان‌گذاران جامعه‌شناسی (مارکس، دورکیم و وبر) بر اندیشه های علی شریعتی را بررسی می کند و همچنین خواستار وضوح نقدهای صورت‌گرفته از سوی شریعتی بر اندیشه های متفکران ذکرشده است. در این راه، با استفاده از روش های اسنادی و تحلیل محتوای کیفی، استنادات شریعتی به نظریات مارکس، دورکیم و وبر مقوله‌بندی شده اند و در هر مقوله تاثیرات و نقدهای صورت‌گرفته تحلیل شده‌اند. مقولات اصلی مشخص‌شده عبارت‌اند از: دین، عدالت‌خواهی، ازخودبیگانگی، استعمار، شیوۀ تولید آسیایی، ویژگی های قرون جدید و پروتستانتیسم. بر اساس نتیجۀ به‌دست‌آمده از پژوهش پیش رو، ارتباط اندیشه های علی شریعتی و بنیان‌گذاران جامعه‌شناسی ارتباطی دوسویه و متقابل است. به بیان دیگر، درعین‌حال که شریعتی در بسیاری موارد تحت تاثیر نظریات بنیان‌گذاران جامعه‌شناسی قرار داشته، در موارد بسیاری نیز با دیدگاهی انتقادی به نظریات آن‌ها پرداخته است.

Shariati and ‎Founders of sociological thought(The investigation on the relation between Shariaty’s thought and pioneering sociologists’ theories)

The present article tries to investigate the effect of founders of sociological thoughts) Karl Marx, Max Weber Emile Durkheim) on Ali Shariati’s ideas. It also wants to clarify the criticisms of Ali Shariati on abovementioned masters.Documentary method and qualitative content analysis have been used as scientific methods to categorize Shariati’s references to founders of sociology. These categories can be recognized as: Marx and religion, Marx and justice, Marx and alienation, Marx and the ignorance of colonization, Marx and Asian production method, Durkheim and the features of new centuries, Durkheim and the definition of religion, Durkheim and religion as the expression of Society spirit, Weber and Protestantism. The findings of this study show that there is a dynamic, symmetrical and mutual relationship between Ali Shariati’s ideas and sociology founders’ thoughts. Ali Shariati has not only accepted sociology founders’ ideas in many cases but also has criticized them in many places.