توصیف کیفی اختلال معنایی در تبلیغ دین (نگرشی آسیب‌‌‌‌شناسانه از منظر روحانیون مبلّغ نخبه)

تبلیغ دین فراگرد ارتباط بین مردم و روحانیت با هدف ترویج آموزه‌های دینی است و انواع اختلال ارتباطی مانعی موثر در این زمینه خواهند بود و شناسایی آن‌ها از منظر جامعه‌‌‌شناسی ارتباطات می‌تواند نسخۀ مناسبی را برای ارتقای کیفی تبلیغ دین ارائه دهد. چارچوب مفهومی این پژوهش بر اساس مدل «منبع‌ معنی» بنا نهاده شده که به روند فراگرد ارتباط و اختلالات آن می‌پردازد و پژوهشگران، با بهره‌گیری از روش توصیف کیفی ساندلوسکی و مصاحبه‌های عمیق با طلاب نخبۀ تبلیغی، اختلال معنایی در تبلیغ دین را توصیف کرده‌اند. میدان تحقیق تمامی روحانیون مبلّغی هستند که هر ساله در دفتر تبلیغات اسلامی، تلاش‌های تبلیغی آن‌ها ارزیابی می‌شود. نمونه‌‌گزینی نیز 21 نفر از نخبگان تبلیغی هستند که در دو همایش «برترین‌های تبلیغ» تقدیر شدند. براساس بازنمایی داده‌ها، مشارکت‌کنندگان، مفاهیم مهجورشدۀ آیات و روایات، تفسیر به‌رای و غلط‌خوانی، ذیل مقولۀ «قرآن‌گریزی» و همچنین مفاهیم منبری‌های خواب‌پرداز، خرافه‌زایی، درویش‌گرایی و کرامت‌سازی، ذیل مقولۀ «خواب‌زدگی ‌و‌ خرافه‌گرایی» توصیف شده‌اند. همچنین مشارکت‌کنندگان مفاهیم کلیشه‌های محتوایی، تعمیمی و زمانی را ذیل مقولۀ «کلیشه‌های تبلیغی»؛ و مفاهیم جامعه‌گریزی، کارکرد‌گریزی و منظومه‌گریزی را ذیل مقولۀ «دین فردی» توصیف کرده‌اند.

Qualitative Description of Semantic Disorder in Islamic Preaching (Pathological View from the Perspective of Elite Preachers)

The propaganda of the religion is a process of communication between people and the clergy with the aim of promoting religious teachings; and various types of communication disorders will be an effective obstacle in this regard. Identifying them from the sociological perspective of communication can provide an appropriate version to improve the quality of religious preaching. The conceptual framework of this research is based on the “meaning source” model, which deals with the communication process and its disorders. Having employed the method of Sandelowski qualitative description and conducted deep interview with the elite Islamic preachers, the researchers described the disorders in Islamic preaching. The field of research was all the clerics whose clerical effort was evaluated in the Islamic Propagation Office every year. The sample selection included 21 elite preachers who had honored in two conferences of “Preaching Excellence”. Based on the representation of the data, the abandoned concepts of verses and narrations, the subjective interpretation and misreading were categorized as “Avoiding the Koran” as well as the concepts of dreamer preachers, superstition generation, dervishism and miraculous dignity creation categorized as “dreaming and superstition”. The participants also described the concepts of content, general and temporal stereotypes under the category of “preaching stereotypes”; and the concepts of societyavoidance, functionavoidance, and systemavoidance under the category of “individual religion.”.