حمایت حقوقی از آثار ادبی و هنری بر مبنای نقش آموزشی و اجتماعی آثار در متون حقوقی ایران

نقش آثار ادبی و هنری در توسعه و پیشرفت فرهنگی یک جامعه به حدی پررنگ است که بسیاری از جامعه‌شناسان، اساس تربیت را در هنر دانسته و بر نقش بنیادین آن در رشد و اعتلای جامعه تاکید کرده‌اند. تاثیر انکارناپذیر آثار ادبی و هنری به گونه‌ای است که اگر این آثار در راستای اخلاق و آموزه‌های انسانی و دینی باشند، موجب اعتلای علمی و فرهنگی شده و حرکت بر خلاف مسیر، ثمره‌ای جز انحطاط و سقوط در پی نخواهد داشت. با توجه به این ضرورت که باید در این شرایط میان منافع جامعه برای دستیابی به آثار ادبی و هنری جدید و تعالی‌دهنده از یک سو و حمایت از پدیدآورندگان آثار هنری برای ایجاد آثار بدیع از سوی دیگر تعادلی برقرار شود، مقاله حاضر به دنبال آن است تا با بیان نقش آثار ادبی و هنری بر اجتماع مشخص سازد که آیا در قوانین ایران، در حمایت قانونی از این آثار محدودیتی وجود دارد یا مطلق آثار قابل حمایت هستند؟ و در صورتی که حکم به لزوم محدودیت داده شود، ملاک اعمال محدودیت چیست؟ حاصل مطالعه نشان می‌دهد که مطلق آثار ادبی و هنری در نظام‌های حقوقی غایت‌گرا، اخلاق‌محور و مبتنی بر کرامت انسانی، بر خلاف سیستم‌های حقوقی سرمایه‌داری و مبتنی بر مادی‌گرایی و لذت‌گرایی، قابل حمایت قانونی نیستند و برای تعیین موارد قابل حمایت، باید از ملاک مشروعیت و منفعت عقلایی مشروع بهره برد.

Legal protection of literary and artistic works based on their educational and social role in Iranian legal texts

The role of literary and artistic works in the cultural development of a society is so strong that many sociologists have considered the basis of education in art and have emphasized its fundamental role in the growth and promotion of society. The undeniable impact of literary and artistic works is that if these works are in line with human and religious ethics and teachings, they will result in scientific and cultural excellence, and moving along the path, will have no effect other than degeneration and decline. In view of the need to balance the interests of society in the pursuit of new and exalting literary and artistic works on the one hand and to support the creators of artworks in the creation of exquisite works on the other, this article seeks to determine whether there is a legal limitation or absolute protection of these works in Iranian law by expressing the role of literary and artistic works in society. And if the restriction is imposed, what is the criterion to apply the restriction? The results show that the absolute literary and artistic works in the teleological, ethical and human dignity legal systems, unlike capitalist legal systems based on materialism and pleasure, are not legally supportable and for determining Supported Items, must use legitimacy and legitimate rational interest criterion