تحلیل جامعه شناختی تمایلات باروری و تعلقات مذهبی در ایران

این مقاله، یکی از مهم‌ترین مباحث جمعیت شناختی یعنی مناسبات بین تمایلات باروری و تعلقات مذهبی را بر پایه رویکردی جامعه‌شناختی کانون اصلی توجه قرار داده و تلاش کرده‌ایم شواهد پژوهشی برای شناخت بهتر برخی از مهم‌ترین الگوها و تعیین‌کننده‌های مرتبط با آن را ارائه نمائیم. آیا تمایلات باروری افراد تابعی از تعلقات مذهبی آنان است؟ شرایط و ویژگی‌های اقتصادی اجتماعی گوناگون تا چه حد می‌توانند تاثیرات تعلقات مذهبی بر روی تمایلات باروری را تحت‌الشعاع قرار دهند؟ به عبارت دقیق‌تر، آیا تعلقات مذهبی نقش مهم‌تری در تمایلات باروری ایفاء می‏کنند یا ویژگی‌های اقتصادی اجتماعی تاثیرات تعیین‌کننده‌تری در تمایلات باروری  دارند؟ درمجموع، نتایج این پژوهش را می‌توان به‌عنوان شواهد پژوهشی جدید در راستای تایید نظریه جمعیت شناسان برجسته‌ای همچون وستوف و جونز (1979) و کافمن و اسکایربک (2012) تلقی و تبیین کرد، بدین معنا که در دوران معاصر هرچه جوامع بیشتر مدرن می‌شوند، تاثیر و نفوذ تعلقات مذهبی در تمایلات باروری به‌تدریج کمتر و ضعیف‌تر می‌شود. نتایج این تحقیق نشان داد اگرچه تفاوت‌هایی در تمایلات باروری گروه‌های مذهبی دیده می‌شود، اما ویژگی‌های اقتصادی اجتماعی نیز صرف‌نظر از تعلقات مذهبی آنان، نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در تمایلات باروری افراد ایفاء می‌کند. بر همین اساس، موفقیت پایدار و فراگیر برنامه‌ریزی‌ها و سیاستگذاری های معطوف به خانواده و فرزندآوری، صرف‌نظر از تعلقات مذهبی آنان، نیازمند گسترش هرچه بیشتر سطح توسعه و بهبود شرایط اقتصادی اجتماعی میان همه افراد در سطح کل جامعه است.

Sociological Analysis of Fertility Desires and Religious Affiliations in Iran

This article focuses primarily on one of the most important demographic issues, that is, the association between religious belonging and fertility desires from a sociological perspective; and we have attempted to presents researchbased evidence in order to better understand some of the most important patterns and determinants related to this association. To what extent can socioeconomic characteristics and situations affect the association between religious belonging and fertility desires? More clearly, whether religious affiliations or socioeconomic characteristics do play a more important role in individuals’ fertility desires? Generally speaking, the results of this analysis provide fresh and new research findings to support the notion developed by such demographers as Westoff & Jones (1979) and Kaufman &Skirbekk (2012), suggesting that the influence of religious affiliations on fertility desires tends to gradually decrease when the contemporary societies become more modern. The research findings of this analysis have also confirmed that despite some differences across the religious groups, their fertility desires are still substantially affected by socioeconomic determinants. Accordingly, the sustainable and comprehensive success of policies and planning remain on nationwide development programs in order to improve the socioeconomic characteristics of the individuals, irrespective of religious affiliations.