چگونگی بازنمایی ویژگی‌های جنسیتی در جوک‌های فارسی تلگرامی

جوک‏‌ها به‌منزلۀ خرده‏فرهنگ‏های هر جامعه، معانی و مفاهیم اجتماعی گوناگونی را بازنمایی می‌کنند که نشانگر فضای ذهنی آن جامعه و ویژگی‏های افراد آن است. در این میان، جوک‏های جنسیتی نمایشگر نگاه اجتماعی جامعه به مقولۀ جنسیت هستند. اقبال جامعۀ ایران به فناوری‏های نوین تلفن همراه و پیام‏رسان‏ها ازجمله، تلگرام از یک‏سو و کشیده شدن جوک‏ها به این فضا از سوی‏ دیگر، لزوم بررسی و مطالعه آن را بیشتر از قبل می‏طلبد. این مقاله با روش کیفی و شیوۀ مردم‌نگاری درون‌شبکه‌ای و با استفاده از نظریۀ برساخت‌گرایی اجتماعی، جوک‌های مختلف جنسیتی را در پیام‌رسان تلگرام مقایسه کرده است. نتایج بررسی سه کانال جوک تلگرامی که بعد از فیلترینگ و در تیر 1397 ارزیابی‌شده است، نشان می‏دهد 50 درصد کل جوک‏های این کانال‌ها را جوک‏های جنسیتی تشکیل داده و به لحاظ شکلی، بیشترین جوک‏های جنسیتی مربوط به جوک‏های کلامی است که جوک‌های مربوط به زنان در هر سه کانال، تقریباً دو برابر جوک‏های مردان بوده است. برساخته‏های جنسیتی برای مردها در جوک‏ها بیشتر با موضوع جنسی و برای زنان بیشتر با موضوع کلیشه‏های جنسیتی مانند: «احمق‏شمردن»، استفادۀ بی‌رویه از لوازم آرایش، تمایل به ازدواج، ناتوانی در رانندگی، الزام به انجام کارهای خانه و زودرنجی است که به‌نوعی بازتعریف نقش اجتماعی زنان در شرایط اجتماعی فعلی است.

How Gender Characteristics are being Represented in Persian Telegram Jokes

Jokes are considered as examples of subculture in a society, and they represent different social meanings and concepts. Among them, gender jokes represent social attitude of the society toward gender category. As Iranian people in one hand, have the advantage of utilizing modern telecommunication tools such as smart phones and therefore they use messaging apps such as Telegram and  on the other hand, exchange jokes widely in this messaging apps. , these jokes should be studied and considered more than before. This study is a qualitative one and it uses a netnography as its methodology. By applying a social constructive theory, this study compares different gender jokes posted in messaging app namely Telegram. The results of studying jokes in three Telegram channels after filtering that were evaluated in June 2018 showed that 50% of jokes were gender jokes and considering their form, they were mostly verbal jokes; jokes related to women were almost twice as many as jokes related to men in all three channels. Topics of gender constructions for men were related to sexuality and for women they were related to gender stereotypes including making fool of women, excessive use of makeup, eagerness to get married, inability to drive, being forced to do household chores, and irritability. These concepts are somehow redefining women’s social role in current social conditions.