بررسی سرلوح قرآنی مذهَّب قاجاری به شماره ثبت 3089 از کتابخانه مرکزی تبریز براساس اصول شکل و زمینه نظریه روان‌شناسانه گشتالت

قوانین گشتالت به عنوان نظریه­ای در باب مطالعۀ روان‌شناسانه ادراک انسان از محیط توسط برخی پژوهشگران در حوزه­های مختلف از قبیل پوستر، نقاشی شهری و غیره مورد استفاده قرار گرفته است. این الگوی روان­شناختی می­تواند در حوزۀ صفحه­آرایی اسلامی و به خصوص نسخ ارزشمند قرآنی نیز راه­گشا باشند. نظریۀ گشتالت مجموعه­ای از اصول و قوانین بصری است که یکی از آنها قانون«شکل و زمینه» نامیده می­شود. نسخه قرآنی مذهب بر جای مانده از دوره قاجار با شماره ثبت 3089 به لحاظ غنای نقوش و کیفیت تذهیب کاری آن بسیار حائز اهمیت و مناسب مطالعات بیشتر است. این پژوهش بررسی و چگونگی ادراک و شناخت الگوهای بصری در اجزاء تذهیب قرآنی را با بهره­گیری از مفهوم شکل و زمینه از قوانین گشتالت مد نظر دارد.  این پژوهش به شیوه توصیفی ‌ تحلیلی و به منظور پاسخگویی به این سوال اساسی انجام یافته است که: بنیان و ساختار تزئینات سرلوح قرآن مورد نظر براساس قوانین تشکیل دهندۀ اصل شکل و زمینه از اصول نظریۀ روان‌شناسانۀ گشتالت چگونه قابل واکاوی است؟ تحلیل عناصر بکار رفته در سرلوح این قرآن نفیس و مطالعه ساختار بصری و نقش‌مایه­های آن براساس قانون شکل و زمینه گشتالت میزان صلابت و استحکام ترکیب­بندی آن را مشخص می­کند.

Investigation of the Qur’anic Verses No. 3089 Registry of the Central Library of Tabriz based on the Principles of the form and Context of the Gestalt Psychological Theory

environment by some researchers in different fields such as poster, urban painting, etc. This psychological pattern can also be found in the context of the Islamic layout, especially the Qur’anic manuscripts. Gestalt theory is a collection of visual principles and rules, one of which is called the "shape and field" law. The Qur’anic version of the Qajar period, registered in the 3089, due to the richness of its designs and the quality of its work of illumination, is very important and appropriate for further studies.This research studies how to understand and recognize the visual patterns in the elements of Quranic Illumination using the concept of shape and background of Gestalt’s laws.  This research has been conducted in a descriptiveanalytical way to answer this fundamental question: What is the basis and structure of the decorating of the coronation of the Quran according to the rules that form the principle of the form and the field of the principles of the psychological theory of Gestalt? The analysis of the elements used in the study of this exquisite Qur’an and the study of visual structure and its elements, based on the law of the form and the field of gestalt, characterizes the strength and strength of its composition.