تحلیل جلوه های مقاومت در ادبیات عامیانه کشورهای فارسی زبان

هر چند نظریه پردازی دربارۀ ادبیات مقاومت سابقه چندانی ندارد و از اوایل قرن بیستم و اواخر قرن نوزدهم میلادی فراتر نمی رود، مروری بر ادبیات ملل مختلف نشان می دهد که مضامین پایداری همواره در ادبیات رسمی و عامیانه بسیاری از اقوام و ملت‌ها حضور داشته است. علی رغم این سابقه و پیشینه تاریخی، تاکنون پژوهش جامع، جدّی و مستقلّی برای بررسی درون مایه های مقاومت در ادبیات شفاهی ملل مسلمان صورت نگرفته و این موضوع حتّی در سال های اخیر که پژوهش دربارۀ ادبیات پایداری رونق و رواجی دارد، مغفول مانده است. بنا بر ضرورت یادشده، این مقاله با روش توصیفی تحلیلی کوشیده است، مقوله پایداری را در ادبیات عامیانه سه کشورِ فارسی زبانِ ایران، تاجیکستان و افغانستان که حکومت های خودکامه و جنگ های خانگی و خارجی بسیاری را تجربه کرده اند بررسی نماید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که در زبان فارسی، شعر مقاومت در دامان شعر عامیانه متولّد شده و ادبیات عامّه که به دلیل گستردگی دایره مخاطبان و نفوذ در توده های مردم با غایت های شعر مقاومت سازگاری زیادی دارد، در همه دوره ها یکی از بسترهای اصلی تولید مضامین مقاومت بوده است.