خوانش شعر «نوبت» بر اساس رویکرد نشانه‌ شناسی «مایکل ریفاتر»

شعر گفتار، یکی از جریان‌های برجستۀ شعر معاصر و شعری مخاطب‌محور است که در آن کنش القایی گفتار، مهم‌ترین عامل در برقراری ارتباط میان ‌متن و خواننده به شمار می‌آید. در این مقاله، شعر زایا و باز «نوبت» از مجموعۀ «سفر به خیر» سید علی صالحی به روش توصیفی تحلیلی با تکیه بر رویکرد نشانه‌شناسی «ریفاتر» بررسی می‌شود. هدف از این پژوهش، درک ظرفیت‌ها و خوانشی جدید از شعر گفتار است. در خوانش دریافتی شعر «نوبت» که با تکیه بر نشانه‌های مستقیم صورت می‌گیرد، دلالت نهایی شعر، توصیفی صریح از آمیختگی رفتن و اندوه است. امّا در خوانش دیگر متن که با توجّه به کاربست چارچوب نظریۀ ریفاتر انجام شده، خواننده از نشانه‌های نشان‌دار و غیر مستقیم فضای روایی به فضایی سیاسی عاطفی میرسد؛ چنان که مرگ، دلالت نهایی شعر است و سیر زندان ترانه مرگ، چرخه‌ای مطابق با چرخۀ عناصر غیر دستوری، انباشت‌ها، منظومه‌های توصیفی، هیپوگرام‌ها و فضای بینامتنی از صدای «شاملو» و صدای دو شعر از «احمدرضا احمدی» و «حافظ موسوی» با شبکۀ دلالتی همسان مرگ است.