تحلیل انتقادی گفتمان حکومت در باب اوّل بوستان سعدی

دیدگاهی که سعدی برای برقراری جامعه‌ای مطلوب به‏ویژه از سوی حکومت و اعضای نظام حاکم عرضه می‏کند، در کتاب‏های «گلستان» و «بوستان» در مرکز توجه قرار گرفته‌اند؛ به صورتی ‌ که سعدی باب اول این دو کتاب را به همین موضوع اختصاص داده است. از میان ابواب ده‌گانۀ بوستان، باب اول با عنوان «در عدل و تدبیر و رای» برای بررسی و تحلیل گفتمان با تکیه بر حکومت اداری برگزیده شده است؛ زیرا بیشتر حکایت‌ها و مواعظ این باب دربارۀ شیوۀ حکومت‌‌داری و روابط اجتماعی است و در هشت باب دیگر، حکایت‌های انگشت‌شماری دربارۀ حکومت و ارتباط ارکان جامعه با هم مشاهده می‌شود. داده‌ها و اطلاعات این پژوهش (حکایت‌های باب اول بوستان) بر اساس رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان بررسی شده است. از میان نظریه‌های موجود در تحلیل انتقادی گفتمان، مبانی روش‌شناسی «نورمن فرکلاف» - که تحلیل خود را بر پایه دستور نقش‏گرای هالیدی در سه بعد متن، گفتمان و جامعه، انجام می‌دهد - انتخاب شده است. نتایج برآمده از پژوهش را می‌توان در این گزاره خلاصه کرد: هر چند بوستان سعدی متنی در جهت حفظ ساختار حکومت زمانۀ خود و نه در برابر آن است، نگاه سعدی به حکومت با تاکید بر رفاه رعیت و آبادی کشور قابل‌توجه است. این دریافت را می‏توان از کنارهم‏گذاری داده‏های تحلیل گفتمان و شرایط اجتماعی دورۀ سعدی به دست آورد.